Asıl adı Muhammed Celaleddindin’dir. Horasan’ın Belh şehrinde doğmuş, babası ve ailesi önce İran’a gelmiş, daha sonra Karaman’a ve sonrasında Konya’ya yerleşmiştir.
İyi bir medrese tahsili yapmıştır.
Şems-i Tebrizi’nin etkisinde kalması, Mevlana’yı tasavvufi anlamda derinleştirmiştir. Mesnevi’yi yazmasında Şems-i Tebrizi’nin etkisi büyüktür.
Mevlana tasavvuf edebiyatının en büyük sanatçılarındandır.
Vahdet-i vücud, ilahi aşk, insan sevgisi başlıca konulardır.
Şiirlerinde Rumi mahlasını kullanmıştır.
Mevlana eserlerini genel olarak Farsça yazmıştır.
Eserlerinde genel olarak Farsça’yı kullanmıştır. Türkçe ve Arapça yazılmış şiirleri de olmakla birlikte azdır.
Mevlana vahdet-i vücut teorisini eserlerinde ana konu olarak işlemiştir.
Mevlana’ya göre Allah, insan ve görünen bütün varlıklar temelde birdir. Bu birlik sebebiyle insanda ilahi öz vardır. Bu ilahi özü kavramak için gönlün önderliği gerekir. İnsan ancak ilahi aşk ile insan-ı kamil mertebesine ulaşır.
Mevlana hangi din, mezhep ve ırktan olursa olsun insanlara kucak açarak onlara sevgi yolunu göstermiştir. Hoşgörüsü ile tüm dünyanın ilgisini çekmiştir.
Mevlana’nın ölüm gecesi, sevgiliye kavuşulan gece anlamına gelen Şeb-i Arus olarak bilinir.
Eserleri:
Mesnevi
Dini, tasavvuf ve ahlaki yanı ağır basan didaktik bir eserdir.
Mesnevi’de işlenen konular çoğunlukla öğüt vericidir.
26 bin beyitlik bir eserdir.
Mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır.
Ahlaki, felsefi özellikler yer yer alegorik tarzda dile getirilmiştir.
Divan
Divan:
Bu eser Divan-ı Kebir adıyla da anılmaktadır.
Bu eserin lirizm yanı, diğer eserlerine göre ağır basmaktadır.
Bu eserinde Şems-i Tebrizi’nin etkisi belirgindir.
Eserde tasavvufi aşk işlenmiştir.
Eserdeki birçok şiirde Mevlana, Şems mahlasını kullanmıştır.
Divan-ı Kebir, Divan edebiyatı nazım şekilleriyle yazdığı şiirlerinin toplandığı kitabıdır.
Fihi Ma Fih
Mevlana’nın tasavvuf, din, ahlak, felsefe ile görüşlerini anlattığı eseridir.
Bu eserde dünya, insan ve şiir anlayışını belirttiği konuşmalar vardır.
Mecalis-i Seb’a
Mevlana’nın yedi vaazının yer aldığı eseridir.
Mektubat
Mevlana’nın mensur eserlerindendir.
Mevlana’nın Selçuklu Devleti ileri gelenlerine, dönemin devlet adamlarına, dostlarına yazdığı 147 mektuptan oluşmaktadır.
Öğüt verici yanı ön planda yer alan bir eserdir.
