Aşağıdaki ucu açık sorular öğrencilerin söz sanatlarını (edebi sanatları) daha iyi kavramasına yönelik olarak ve YKS sınavına hazırlanan öğrencilerimiz için hazırlanmıştır.
SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2
Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde bulunan söz sanatlarını yazınız ve açıklayınız.
- Rüzgar kırdı dalımı ellerin günahı ne
Ben yitirdim yârimi yolların günahı ne - Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülüverdi - Ne dökülmüş ak gerdanın üstüne
Kakül müdür zülüf müdür tel midir - Göz gördü, gönül sevdi ey yüzü mahım
Kurban olam, var mı bunda benim günahım - Gitmek istediğin yer Kızıldeniz’se gülüm
Git öyleyse Musa’nın iziydi terk ettiğin - Hayalin, tükenmeyen ekmeğimdi, suyumdu
Sensizlik, yılanların kıvrandığı kuyumdu - Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş - Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü
Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü - Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene
Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan - Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme
Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil - Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle
Ve hayran bakıyorum bu rüya gibi şekle - Ulusun, korkma nasıl böyle bir imanı boğar
Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar - Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu - Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
İki canibde durur serv-i hıraman saf saf
(Nazla salınan serviler, gül bahçesinin yolunda seni seyretmek için iki yanda saf saf olur.) - Bu harmanın gelir sonu, kapıştırın giderayak
Yarın bakarsınız söner, bugün çıtırdayan ocak
Bugün mideler kavi, bugün çorbalar sıcak
Atıştırın, tıkıştırın, kapış kapış, çanak çanak
Yiyin efendiler, yiyin; bu han-ı pür neva sizin - Kadrini bilmeyenler alır eline
Bu yüzden boynun eğri menekşe - Balık baştan kokar bilmemek
Seyrani gafilin ahmaklığından - Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir - Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı
Felekler yandı ahımdan murdamım şem’i yanmaz mı - Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi
Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır
SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2 CEVAPLAR
Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde bulunan söz sanatlarını yazınız ve açıklayınız.
1.Rüzgar kırdı dalımı ellerin günahı ne
Ben yitirdim yârimi yolların günahı ne
Tevriye sanatı vardır.
(Kelimenin akla gelen ilk anlamı:insan eli. Şairin kastettiği anlam:yabancı)
2.Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülüverdi
Tevriye sanatı vardır.
(Kelimenin akla gelen ilk anlamı: gül vermek. Şairin kastettiği anlam: gülümseyivermek)
3.Ne dökülmüş ak gerdanın üstüne
Kakül müdür zülüf müdür tel midir
Tecahül-i arif sanatı vardır. Şair kakül, zülüf ve tel olduğunu bilmektedir.
4.Göz gördü, gönül sevdi ey yüzü mahım
Kurban olam, var mı bunda benim günahım
Tecahül-i arif sanatı vardır. Şair güzeli kendi gözleriyle görmüş ve sevmiştir. Ancak benim günahım ne diyerek işi bilmemezliğe vurmaktadır.
5.Gitmek istediğin yer Kızıldeniz’se gülüm
Git öyleyse Musa’nın iziydi terk ettiğin
Telmih sanatı yapılmıştır. Hz. Musa’nın asasıyla Kızıldeniz’i yardığı hadiseye işaret edilmiştir.
6.Hayalin, tükenmeyen ekmeğimdi, suyumdu
Sensizlik, yılanların kıvrandığı kuyumdu
Teşbih sanatı vardır. Sevgilinin hayali ekmeğe ve suya, sensiz ise kuyuya benzetilerek teşbih sanatı yapılmıştır.
7.Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş
Mecazı mürsel sanatı vardır. Ocakla kastedilen ocaktaki odun ve kömürlerdir.
8.Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü
Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü
Tezat sanatı vardır. Karanlık ve beyaz ifadeleriyle yapılmıştır.
9.Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene
Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan
Teşhis sanatı vardır. Geceyi kişileştirmiştir.
10.Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme
Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil
Telmih sanatı vardır. Nuh peygamber zamanındaki tufana atıfta bulunulmuştur.
11.Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle
Ve hayran bakıyorum bu rüya gibi şekle
İstiare sanatı vardır. Çizgi havaya değil kağıda, tahtaya vs. çizilir. Burada hava kağıda benzetilmiş ancak kağıt söylenmemiştir. Teşbih sanatı da vardır. Çizdiği resmi rüyaya benzetmiştir.
12.Ulusun, korkma nasıl böyle bir imanı boğar
Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar
Tevriye sanatı vardır. “Ulusun” kelimesi hem “yücesin” hem “bağırsın” anlamında kullanılmıştır.
13.Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu
Hüsnitalil sanatı vardır. Şair sevgili olmadığında hiçbir şeyin olmayacağını, anlatmak istiyor.
14.Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
İki canibde durur serv-i hıraman saf saf
(Nazla salınan serviler, gül bahçesinin yolunda seni seyretmek için iki yanda saf saf olur.)
Hüsnitalil sanatı vardır. Yolun iki yanında servilerin dikili durmaları doğal bir olaydır. Ancak şair güzel bir hayal oluşturmak için, onların sıra sıra duruşlarını gelen sevgiliyi seyretmek için bekledikleri şeklinde yorumlamaktadır.
15.Bu harmanın gelir sonu, kapıştırın giderayak
Yarın bakarsınız söner, bugün çıtırdayan ocak
Bugün mideler kavi, bugün çorbalar sıcak
Atıştırın, tıkıştırın, kapış kapış, çanak çanak
Yiyin efendiler, yiyin; bu han-ı pür neva sizin
Tariz sanatı vardır. Şair burada tam tersini kastetmektedir.
16.Kadrini bilmeyenler alır eline
Bu yüzden boynun eğri menekşe
Hüsnitalil sanatı vardır. Gerçekte menekşenin boynunun eğri olması yaradılışından ileri gelmektedir. Ancak şair bu durumu menekşenin değerini bilmeyenler tarafından ele alınmasına bağlamıştır.
17. Balık baştan kokar bilmemek
Seyrani gafilin ahmaklığından
İrsalimesel sanatı yapılmıştır. Balık baştan kokar, özlü sözdür.
18.Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir
Nida sanatı vardır. Seslenme var.
19.Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı
Felekler yandı ahımdan murdamım şem’i yanmaz mı
İstifham sanatı vardır. Şair soru soruyor, fakat cevap beklemiyor.
20.Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi
Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır
Bu dörtlükte kaldırımlar kelimesi tekrar edilerek tekrir sanatı yapılmıştır.
Yukarıdaki yazıyı dosya olarak indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2
