Çalışma Kitapçıkları

SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2

Aşağıdaki ucu açık sorular öğrencilerin söz sanatlarını (edebi sanatları) daha iyi kavramasına yönelik olarak ve YKS sınavına hazırlanan öğrencilerimiz için hazırlanmıştır.

 SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2

Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde bulunan söz sanatlarını yazınız ve açıklayınız.

  1. Rüzgar kırdı dalımı ellerin günahı ne
    Ben yitirdim yârimi yolların günahı ne
  2. Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
    Bir nim tebessümle o afet gülüverdi
  3. Ne dökülmüş ak gerdanın üstüne
    Kakül müdür zülüf müdür tel midir
  4. Göz gördü, gönül sevdi ey yüzü mahım
    Kurban olam, var mı bunda benim günahım
  5. Gitmek istediğin yer Kızıldeniz’se gülüm
    Git öyleyse Musa’nın iziydi terk ettiğin
  6. Hayalin, tükenmeyen ekmeğimdi, suyumdu
    Sensizlik, yılanların kıvrandığı kuyumdu
  7. Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
    Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş
  8. Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü
    Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü
  9. Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene
    Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan
  10. Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme
    Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil
  11. Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle
    Ve hayran bakıyorum bu rüya gibi şekle
  12. Ulusun, korkma nasıl böyle bir imanı boğar
    Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar
  13. Sen yoksun hiçbir şey yok
    Güneşin rengi
    Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
    Karanfil kokusu
  14. Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
    İki canibde durur serv-i hıraman saf saf
    (Nazla salınan serviler, gül bahçesinin yolunda seni seyretmek için iki yanda saf saf olur.)
  15. Bu harmanın gelir sonu, kapıştırın giderayak
    Yarın bakarsınız söner, bugün çıtırdayan ocak
    Bugün mideler kavi, bugün çorbalar sıcak
    Atıştırın, tıkıştırın, kapış kapış, çanak çanak
    Yiyin efendiler, yiyin; bu han-ı pür neva sizin
  16. Kadrini bilmeyenler alır eline
    Bu yüzden boynun eğri menekşe
  17. Balık baştan kokar bilmemek 
    Seyrani gafilin ahmaklığından
  18. Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
    Bu toprak, bir devrin battığı yerdir
  19. Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı
    Felekler yandı ahımdan murdamım şem’i yanmaz mı
  20. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
    Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır
    Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi
    Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır 

SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2 CEVAPLAR

Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde bulunan söz sanatlarını yazınız ve açıklayınız.

1.Rüzgar kırdı dalımı ellerin günahı ne
Ben yitirdim yârimi yolların günahı ne

Tevriye sanatı vardır.

(Kelimenin akla gelen ilk anlamı:insan eli. Şairin kastettiği anlam:yabancı)

2.Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülüverdi

Tevriye sanatı vardır.

(Kelimenin akla gelen ilk anlamı: gül vermek. Şairin kastettiği anlam: gülümseyivermek)

3.Ne dökülmüş ak gerdanın üstüne
Kakül müdür zülüf müdür tel midir

Tecahül-i arif sanatı vardır. Şair kakül, zülüf ve tel olduğunu bilmektedir.

4.Göz gördü, gönül sevdi ey yüzü mahım
Kurban olam, var mı bunda benim günahım

Tecahül-i arif sanatı vardır. Şair güzeli kendi gözleriyle görmüş ve sevmiştir. Ancak benim günahım ne diyerek işi bilmemezliğe vurmaktadır.

5.Gitmek istediğin yer Kızıldeniz’se gülüm
Git öyleyse Musa’nın iziydi terk ettiğin

Telmih sanatı yapılmıştır. Hz. Musa’nın asasıyla Kızıldeniz’i yardığı hadiseye işaret edilmiştir.

6.Hayalin, tükenmeyen ekmeğimdi, suyumdu
Sensizlik, yılanların kıvrandığı kuyumdu

Teşbih sanatı vardır. Sevgilinin hayali ekmeğe ve suya, sensiz ise kuyuya benzetilerek teşbih sanatı yapılmıştır.

7.Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş
Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş

Mecazı mürsel sanatı vardır. Ocakla kastedilen ocaktaki odun ve kömürlerdir.

8.Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü
Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü

Tezat sanatı vardır. Karanlık ve beyaz ifadeleriyle yapılmıştır.

9.Sardı katil gece dünyayı siyah bir kefene
Bir emel yıldızı göz kırpıyor ancak aradan

Teşhis sanatı vardır. Geceyi kişileştirmiştir.

10.Öyle bir boşandın ki çöle benzer ömrüme
Bir Nuh tufanı oldu, sel değil, sağanak değil

Telmih sanatı vardır. Nuh peygamber zamanındaki tufana atıfta bulunulmuştur.

11.Çiziyorum havaya dünyamı bir çiçekle
Ve hayran bakıyorum bu rüya gibi şekle

İstiare sanatı vardır. Çizgi havaya değil kağıda, tahtaya vs. çizilir. Burada hava kağıda benzetilmiş ancak kağıt söylenmemiştir. Teşbih sanatı da vardır. Çizdiği resmi rüyaya benzetmiştir.

12.Ulusun, korkma nasıl böyle bir imanı boğar
Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar

Tevriye sanatı vardır. “Ulusun” kelimesi hem “yücesin” hem “bağırsın” anlamında kullanılmıştır.

13.Sen yoksun hiçbir şey yok
Güneşin rengi
Ağustos yıldızlarının sıcaklığı
Karanfil kokusu

Hüsnitalil sanatı vardır. Şair sevgili olmadığında hiçbir şeyin olmayacağını, anlatmak istiyor.

14.Seni seyr etmek için reh-güzer-i gülşende
İki canibde durur serv-i hıraman saf saf
(Nazla salınan serviler, gül bahçesinin yolunda seni seyretmek için iki yanda saf saf olur.)

Hüsnitalil sanatı vardır. Yolun iki yanında servilerin dikili durmaları doğal bir olaydır. Ancak şair güzel bir hayal oluşturmak için, onların sıra sıra duruşlarını gelen sevgiliyi seyretmek için bekledikleri şeklinde yorumlamaktadır.

15.Bu harmanın gelir sonu, kapıştırın giderayak
Yarın bakarsınız söner, bugün çıtırdayan ocak
Bugün mideler kavi, bugün çorbalar sıcak
Atıştırın, tıkıştırın, kapış kapış, çanak çanak
Yiyin efendiler, yiyin; bu han-ı pür neva sizin

Tariz sanatı vardır. Şair burada tam tersini kastetmektedir.

16.Kadrini bilmeyenler alır eline
Bu yüzden boynun eğri menekşe

Hüsnitalil sanatı vardır. Gerçekte menekşenin boynunun eğri olması yaradılışından ileri gelmektedir. Ancak şair bu durumu menekşenin değerini bilmeyenler tarafından ele alınmasına bağlamıştır.

17. Balık baştan kokar bilmemek 
Seyrani gafilin ahmaklığından

İrsalimesel sanatı yapılmıştır. Balık baştan kokar, özlü sözdür.

18.Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir

Nida sanatı vardır. Seslenme var.

19.Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı
Felekler yandı ahımdan murdamım şem’i yanmaz mı

İstifham sanatı vardır. Şair soru soruyor, fakat cevap beklemiyor.

20.Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi
Kaldırımlar, içimde kıvrılan bir lisandır

Bu dörtlükte kaldırımlar kelimesi tekrar edilerek tekrir sanatı yapılmıştır.

Yukarıdaki yazıyı dosya olarak indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.

SÖZ SANATLARI ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI 2

Yazdır

Yazar hakkında

Süleyman Kara

Öğrenci ve öğretmenlere faydalı olmak için onlara kaliteli edebiyat sitesi olan edebiyat sultanını sundum.

Yorum yap