1. (I) Kitab-ı Dede korkut”, sanatçısı belli olmayan, halkın ortak mal olan bir eserdir, (II) Nazım ve nesir karışım, on iki hikâyeden oluşur. (III) Hikâyelerde daha çok Oğuzların düşmanları ve insanüstü güçlerle savaşımları anlatılmaktadır. (IV) Her hikâye bağımsız olmakla beraber, çoğunda ortak kahramanlar bulunur ve her hikâyenin sonunda Dede Korkut söz alır. (V) Hikâyelerde adı geçen Dede Korkut kahramanlığıyla ün kazanmış Oğuz beylerinden biridir.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? (1996-ÖYS)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2. Halk hikâyeleriyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (1997-ÖYS)
A) Sevgi ve kahramanlık konuları işlenir.
B) Kişiler gerçek yaşamdakilere yakındır; olağanüstülükler oldukça sınırlıdır.
C) Oluştukları çağdaki sosyal yapıyı ve iç mücadeleleri yansıtır.
D) Anlatım tümüyle nesre dayalıdır.
E) Anlatıcıları okuryazar, az çok kültürlü kişilerdir.
3. Divan edebiyatında “hicviye” denilen alaylı yergi şiirinin Halk edebiyatındaki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir? (1997-ÖYS)
A) Koşma
B) Semai
C) Taşlama
D) Destan
E) Türkü
4. Uzak, çok uzağız, şimdi ışıktan
Çocuk sesinden, gül ve sarmaşıktan
Dönmeyen gemiler olduk açıktan
Adımızı soran, arayan var mı?
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (1998-ÖYS)
A) Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Redif vardır.
C) Uyak düzeni aaab’dir.
D) “Yalnızlıktan söz edilmektedir.
E) Bir destandan alınmıştır.
5. Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntü ve acıyı anlatmak, onun erdemlerini, iyi yönlerini dile getirmek amacıyla yazılan şiirlere verilen addır. Ölen bir kişi için yazılan bu tür şiirlere divan edebiyatında —-, halk edebiyatındaysa —- denmiştir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere, verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi getirilebilir? (2006-ÖSS)
A) mersiye – ilahi
B) mesnevi – koşma
C) mevlit – koşma
D) mevlit – ağıt
E) mersiye – ağıt
6. Ela gözlerine kurban olduğum
Yüzüne bakmaya doyamadım ben
İbret için gelmiş derler cihana
Noktadır benlerin sayamadım ben
Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (2006-ÖSS)
A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Redif vardır.
C) Tam uyak kullanılmıştır.
D) Koşma türünün özelliklerini taşımaktadır.
E) Benzetme sanatından yararlanılmıştır.
7. I. Biz de hafif olsaydık bir rüzgârdan
II. Yer alsaydık şu bulut kervanında
III. Güzele ve yeniye doğru koşan
IV. Bu sonrasız gidişin bir yanında
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2007-ÖSS)
A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Hepsinde redif kullanılmıştır.
C) Duraklarda belirli bir kurala uyulmamıştır.
D) I. ve II. dizelerde ulama vardır.
E) I. ve III. ile II. ve IV. dizelerde çapraz uyak (kafiye) görülmektedir.
8. I. Kimi şairler şiiri yalnızca uyakta aramaya kalkışmışlardır.
II. Bu akımın etkisindeki şairler şiirin, içerdiği mazmunlar bakımından kusursuz olması gerektiğini savunmuşlardır.
III. Bu şairler, şiirde veznin sağladığı ritmi önemserler.
IV. Betimleyici şiir anlayışını benimseyen şairler, canlı, renkli şiirler yazmışlardır.
V. Bu şiirde şair, dış dünyadaki varlıkları kendi duygu dünyasına göre yorumlayarak farklı izlenimlere ulaşmıştır.
Yukarıdaki cümlelerin hangileri şiirin ahenk özellikleriyle ilgilidir? (2008-ÖSS)
A) I. ve III.
B) I. ve IV.
C) II. ve III.
D) II. ve IV
E) III. ve V
9. I. Rüyan, pınarlarda buğulanan nur
II. Sevgin, sırma sırma dökülen şafak
III. Senin için ekin öpüyor yağmur
IV. Senin’çin tarlada büyüyor başak
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? (2008-ÖSS)
A) I. ve III. dizeler birbirleriyle tam uyaklıdır.
B) I. ve III. dizeler ile II. ve IV. dizeler arasında çapraz uyak vardır.
C) Dize sonlarında redif yoktur.
D) Ölçüyü tutturmak için ünlü düşmesine başvurulmuştur.
E) Dizelerin tümü 4+4+3 duraklıdır.
10. Orta oyunuyla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? (2008-ÖSS)
A) Erkekler tarafından canlandırılan kadın tipine “Zenne” adı verilir.
B) Başoyuncu, okumuş, orta sınıf şehirliyi temsil eden “Kavuklu”dur.
C) Herhangi bir metne bağlı kalınmadan doğaçlama olarak oynanır.
D) “Fasıl” oyunun asıl konusunun işlendiği bölümdür.
E) “Balama” ve “Frenk” oyuncu tiplerindendir.
11. XV. yüzyılın başlarında yazıya geçirilen —-, adını yaratıcısı olduğuna inanılan kişiden alır. Türklerin yaşamını tarihsel, kültürel ve toplumsal bakımdan çok iyi anlatan bu yaratılar, —- ürünleridir. İslamiyet öncesi dönemde oluşturulan bu ürünlere, bu dinin kabulünden sonra İslami söyleyiş özellikleri de eklenmiştir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? (2008-ÖSS)
A) Dede Korkut Hikâyeleri – sözlü edebiyat
B) destanlar – anonim halk edebiyatı
C) Göktürk Yazıtları – ilk yazılı edebiyat
D) tasavvufi şiirler – divan edebiyatı
E) seyahatnameler – halk edebiyatı
12. (I) Yunus Emre, şiirlerinde hiçbir insanı, hiçbir dini ve mezhebi hor görmemiş; duygularını engin ve evrensel bir sevgiyle dile getirmiştir. (II) İnsanın, kendisi için ne düşünüyorsa başkaları için de aynı şeyi düşünmesi gerektiğini vurgulamıştır. (III) Buna karşın yaşadığı dönemi dar bir dünya görüşüyle ele alarak yansıtmıştır. (IV) Bu arada erdemli olmayı, gururdan ve kibirden uzak durmayı, dünya malına aşırı ölçüde önem vermemeyi öğütlemiştir. (V) Ona göre iyilik etmek, bir gönle girmek, kimseyi kırmamak, dinlemeyi bilmek, yerinde konuşmak erdemlerin başında gelmektedir.
Yunus Emre’nin şiirlerinin içeriğiyle ilgili olarak, yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi doğru değildir? (2008-ÖSS)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
13. Böyle bağlar
Yâr başın böyle bağlar
Gül açmaz bülbül ötmez
Yıkılsın böyle bağlar
Bu maniyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? (2009-ÖSS)
A) Cinaslı uyak kullanılmıştır.
B) Benzetmelere yer verilmiştir.
C) İlk dize uyak oluşturma amacıyla kullanılmıştır.
D) Uyak düzeni aaba biçimindedir.
E) Kesik mani olarak adlandırılır.
14. Siyah ebrûların duruben çatma
Gamzen oklarını âşıka atma
Sana gönül verdim beni ağlatma
Benim gözüm nuru gönlüm sürûru
I. 11’li hece ölçüsüyle oluşturulmuştur.
II. Divan mazmunlarından yararlanılmıştır.
III. Konusu aşktır.
IV. Nazım türü ağıttır.
V. Zengin uyak kullanılmıştır.
Yukarıdaki dizelerle ilgili olarak verilen numaralanmış bilgilerden hangileri yanlıştır? (2010-LYS)
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.
15. Güneş çekildi demin Gidene bak gidene
Doğdu bir cenk akşamı Güller sarmış dikene
Bu bütün günlerimin Mevlâ sabırlar versin
İçime denk akşamı Gizli sevdâ çekene
I. 7’li hece ölçüsüyle oluşturulmuştur.
II. Uyak (kafiye) şemaları aynıdır.
III. Nazım birimleri aynıdır.
IV. Doğaya özgü ögelerden yararlanılmıştır.
V. Bir dilek belirtilmiştir.
Yukarıdaki numaralanmış bilgilerden hangileri verilen şiirlerin ortak özelliği değildir? (2010-LYS)
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve V. D) III. ve IV. E) IV. ve V.
16. Aşağıdakilerin hangisi Karagöz oyununun özelliklerinden biri değildir? (2010-LYS)
A) Ciddi ve ağırbaşlı bir hava taşıma
B) Müzikten yararlanma
C) Usta-çırak geleneği içinde sürdürülme
D) Tiplerin aynı kişi tarafından seslendirilmesi
E) Değişik ağız ve ses taklitlerine dayanma
17. Halk edebiyatına özgü aşağıda verilen terimlere ilişkin tanımların hangisi yanlıştır? (2011-LYS)
A) “İlahi”, özel bir ezgiyle okunan, Tanrı’ya övgü ve yakarma amacıyla söylenen şiir türüdür.
B) “Koçaklama”, dağ, at, yayla gibi doğayla ilgili varlıkları ve sevgiliyi övüp yüceltmek için söylenen şiir türüdür.
C) “Mâni”, genellikle dört dizeli, yedili hece ölçüsüyle oluşturulan, uyakları “aaba” dizilişinde olan ve başta aşk olmak üzere çeşitli konularda söylenen şiir türüdür.
D) “Semai”, sekizli hece ölçüsüyle ya da aruzla yazılan ve sevgi, doğa, güzellik gibi konuların işlendiği şiir türüdür.
E) “Koşma”, ayrılık, aşk ve doğa konuları üzerinde on birli hece ölçüsüyle ve değişik uyak düzenleriyle kurulup saz eşliğinde söylenen, sekiz dörtlükten oluşan, lirik şiir türüdür.
18. Karagöz oyunuyla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2012-LYS)
A) Giriş, muhavere, fasıl ve bitiş olmak üzere dört bolümü vardır.
B) Tuzsuz Deli Bekir, zengin, mirasyedi, çıtkırıldım bir tiptir ve İstanbul ağzıyla konuşur.
C) Kastamonulu, Rumelili, Bolulu gibi İstanbul’a iş aramaya gelmiş veya meslek edinmiş, yerleşmiş taşralı Türk tipleri vardır.
D) Yardak, Karagözcünün isteği doğrultusunda, perde gazelleri, şarkılar, türküler okur, tef çalar.
E) Çelebi, Frenk ve Zenne önemli tipler arasında yer alır.
19. Benim bu gidişe aklım ermiyor
Fukara hâlini kimse sormuyor
Padişah sikkesi selam vermiyor
Kefensiz kalacak ölümüz bizim
Bu dörtlükle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? (2013-LYS)
A) Yarım kafiye kullanılmıştır.
B) Duraklı 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
C) Soyutlamaya yer verilmiştir.
D) Satirik nitelikler taşır.
E)Kafiye şeması “aaab” biçimindedir
20. (I) Destanları meydana getiren ve kuşaktan kuşağa aktaran destancılara, geçmişte “ozan” adı verilmiştir. (II) Ellerinde sazlarıyla diyar diyar dolaşan “âşık”ların aksine onlar, orduları galeyana getirmek, önemli olayları toplumun hafızasına yerleştirmek için kahramanlık destanları terennüm etmişlerdir. (III) Atlı göçebe hayat tarzını benimseyen bu sanatçılar sadece şiirle uğraşmışlar, yönetimden ve yöneticilerden olabildiğince uzak durmuşlardır. (IV) Ozanlık geleneğinin bir devamı olarak değerlendirebileceğimiz âşıklık geleneği ise tekke kaynağından da beslenerek daha çok köy, kasaba insanına seslenmiştir. (V) Arap ve Fars öykücülük geleneklerinden beslenen, temsilcileri âşıklara nazaran daha eğitimli ve şehirli olan kıssahanlık veya meddahlık geleneği ise daha çok şehirlerde kendisine yer bulmuştur.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır? (2013-LYS)
A)I. B)II. C)III. D)IV. E) V.
Cevaplar:
1.E, 2.D, 3.C, 4.E, 5.E, 6.C, 7.B, 8.A, 9.E, 10.B, 11.A, 12.C, 13.B, 14.E, 15.C, 16.A, 17.B, 18.B, 19.C, 20.C
