Sosyal Çocuk Yetiştirme Yöntemleri

Sosyal çocuk yetiştirme her anne babanın arzuladığı bir konudur, ancak anne babaların sosyal çocuk yetiştirme yöntemleri konusunda eksiklikleri vardır. Çocuklarının anti-sosyal olduğundan, insanlarla gerektiği gibi iletişim kurmadığından/ kuramadığından şikayet etmeyen ebeveyn yok gibidir. Gelişim çağındaki çocukları incelediğimizde bu yakınmaların yersiz olmadığı ortadadır.

Gençlerin sürekli olarak teknolojik aletlerle meşgul olmaları, insanlarla fazlaca vakit geçirmek istememeleri onlarda bazı davranışların tam olarak gelişememesine sebep olmaktadır. Gençlik çağlarında fazla önemsenmeyen bu durum ilerleyen yaşlarda büyük sorunlara dönüşebilir.

Çocukluk çağlarında kazanılması gereken bazı davranış kalıpları vardır. Bunlardan en önemliler: Teşekkür etmek, özür dilemek, meramını kibarca açıklayabilmek, kibar soru cümleleri ile insanlardan isteklerde bulunabilmek, selamlama cümle veya kelimelerini kullanarak insanlarla selamlaşmak, istemediği şeylere hayır diyebilmek bunlardan bazılarıdır.

İletişimde bulunduğumuz insanlara gerektiği zaman uygun davranışları sergileyemezsek iletişimimizin kalitesi düşük olur ve bu durum iletişim problemleri yaşanmasına sebep olabilir.

Çevremizde üniversite mezunu olduğu halde teşekkür etme davranışı sergileyemeyen, özür dilemesini bilmeyen insanları görebiliyoruz. İnsanlar kendisinden taleplerde bulunduğunda istemediği şeylere hayır demesini bilmeyen insanlar toplumumuzda azımsanamayacak kadar fazladır.

İletişimde sosyal becerileri tam olarak kazanamayan, kendisine gerekli davranış kalıplarını gerektiği gibi öğrenemeyen bireyler suçluluk ve utanç duygusu yaşarlar. Bu durum bireylerin kendi kendilerini sabote edecek bir iç konuşma geliştirmelerine sebep olabilir. Bundan dolayı iletişimde gerekli davranış kalıplarını öğrenmek herkes için zarurettir.

Pek çok kaynaktan sosyal çocuk yetiştirme yöntemlerini bulabilir ve çocuklarımızın gelişimi için uygulamaya çalışabiliriz. Şüphesiz bu yöntemlerin faydaları da olacaktır; ancak unutmayalım ki, çocuklarımıza gerekli davranış kalıplarını vermenin en önemli yöntemi onlara örnek olmaktır.

Ebeveynler ikili ilişkilerde çocuklarında neleri görmek istiyorlarsa kendilerinin de o davranışları sergilemeleri gerekmektedir. Çünkü çocuklar en fazla büyükleri modellemek suretiyle öğrenme eğilimindedir. Aslında insanlar çocuklarını eğitirken bir yönüyle kendilerini de eğitmiş olmaktadırlar. Normal şartlarda dikkat etmedikleri pek çok şeye sırf çocuklarına örnek olmak amacı ile dikkat etmeye başlarlar.

Çocuklarımızın öğrenmesini istediğimiz davranışları önce anne babalar olarak bizlerin sergilemesi şarttır. Bir anne baba teşekkür etmesi gereken bir durumda teşekkür etmezken çocuklarına teşekkür et diyemez. Dikkat edilecek olursa çocuk eğitiminde ailenin rolü burada da karşımıza çıkmaktadır.

İster “Armut dibine düşer.” diyelim istersek de “Kuş gördüğü yuvayı yapar.” diyelim fark etmez. Her iki söz de aynı kapıya çıkar. Çocuklarımızın sosyal insanlar olmasını istiyorsak ebeveynler olarak önce kendimiz sosyal insanlar olmalıyız.

Çocuklarımıza “Şunu yap.”, “Bunu yap.” demek yerine onların nasıl davranmalarını istiyorsak o şekilde davranarak onlara örnek olmalıyız. Zaten biz bunu yapabilirsek çocuklarımıza hiçbir şey söylememize gerek kalmadan gerekli davranışları kazandırmış oluruz.

Çocuklarımıza örnek olma konusunu da öyle kuru kuruya bir örnek olmak olarak algılamamak gerekir.  Çocuklarımıza sistematik bir şekilde örnek olmak gerekmektedir. Bu durum çocuklarımıza kazandırmak istediğimiz davranışları sergilemek içimizden gelmese bile sırf onların kazanmaları için bu davranışları eksiksiz sergilemek anlamına gelir.

Bir anne baba, çocuklarının özür dilemesi gereken bir olayın benzerini yaşarsa hemen onların gözü önünde özür dilemelidir. Aynı şekilde teşekkür gerektiren bir olay yaşandığında teşekkür etmeyi ihmal etmemelidir. Yapmak istemediği bir şeyle karşılaştığında “Özür dilerim size yardımcı olmak isterdim, ancak bunu yapmak istemiyorum.” gibi cümleler kurarak hayır demesini öğretmelidir.

Buraya kadar anlatmaya çalıştığımız kurallar asgari müştereklerdir. Bu kurallara uyan çocuklar tam anlamıyla sosyal insanlar olmasalar da düzgün bir şekilde iletişim kurabilirler. Bunun bir adım ötesi insanlarla sıcak ve sevecen ilişkiler kurabilmek ve bu ilişkilerde öncü rol üstlenebilmektir. Bu konu ise başka bir yazının konusudur. Sosyal çocuk yetiştirme yöntemlerinden bahsedeceğimiz başka bir yazıda bu konunun başka bir boyutunu ele almaya gayret göstereceğiz.