Tanzimat şiirinin anlam, yapı, ahenk ve dil yönüyle ilgili test sorularıdır.
TANZİMAT EDEBİYATI TEST 6
1.(I) Türk şiiri, 19.yüzyılın ortalarına gelinceye kadar kaynağını Doğu’da bulunan ve büyük ölçüde dinin beslediği bir kültür dünyası ile yoğrulmuştur. (II) 13.yüzyıldan başlayarak Divan şiiri denen köklü bir şiir geleneği içinde ve klasik olarak nitelenebilecek ölçüde yüzyıllar boyu saltanatını sürdürür. (III) 19.yüzyılda Tanzimat şiiri, Divan şiirinin genel havası içinde yavaş da olsa bir yenileşme ve değişme süreci içine girer. (IV) Aslında, yüzyıllardır eski edebiyatın özünü oluşturan şiir geleneğini birdenbire değiştirmek kolay iş değildir. (V) Nitekim öyle ve Tanzimatın birinci kuşağında şiirde, sınırlı değişim yaşanmış; asıl değişimi ikinci kuşak sanatçılardan Namık Kemal gerçekleştirmiştir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2. Tanzimat edebiyatında yenileştirilen ilk tür, şiir olur. Şinasi; La Fontaine, Lamartine gibi Fransız şairlerden yaptığı çevirilerle yeni şiirin kapılarını aralar. Şiir çevirilerinin yer aldığı “Tercüme-i Manzume”, geleneksel Türk şiirinden ayrılan örnekler sunar. Ziya Paşa, gazel ve şarkılarında dil ve söyleyiş, Namık Kemal ise söyleyiş ve şekil bakımından eski şiirden ayrılır. Recaizade Mahmut Ekrem, şiirin konusunu genişletir. Abdülhak Hamit Tarhan ise, Türk şiirine yeni söyleyişler getirir, Divan şiirinin etkisini iyiden iyiye ortadan kaldırır.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir?
A) Tanzimat dönemi Türk şiirindeki değişimden
B) Şiirin, Türk edebiyatındaki yerinden
C) Şiirin öteki türlerden ayrılan yanlarından
D) Tanzimat şiirinin üslup özelliklerinden
E) Tanzimat dönemi şairlerinin şiire bakışından
3. Vasf-ı reftârınla dîvânı belâdır levh-i dil
Saff-ı âşûb-ı kıyâmet târ-ı mıstardır bana
Tanzimat şairlerinden Namık Kemal’in yazdığı bir şiirden alınan bu dizelerden yola çıkarak şiirin tümüyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Yalın ve anlaşılır bir dili vardır.
B) Aruz vezniyle yazılmıştır.
C) Rubaiden alınmıştır.
D) Özgürlük konusunu işlemektedir.
E) Her beyti kendi arasında kafiyelidir.
4.Aşağıdakilerden hangisi şiir türünde bir eser değildir?
A) Makber
B) Defter-i Amâl
C) Sünbüle
D) Yadigâr-ı Şebâb
E) Müntehabât-ı Eşâr
5. I.Top patlasın ateşleri etrafa saçılsın
II. Cennet kapısı can veren ihvana açılsın
III. Dünyada ne bulduk ki ölümden de kaçılsın
IV. Gavgada şehadetle bütün kâm alırız biz
V. Osmanlılarız can veririz nâm alırız biz
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I., II. ve III. dizelerde tam uyak kullanılmıştır.
B) Epik özellikler taşımaktadır.
C) Redif kullanılmıştır.
D) Bir rubaiden alınmıştır.
E) Aruzun “mef’ûlü/mefâilü/mefâil/faûlün” kalıbıyla yazılmıştır.
6. Kimin aşkıyla nâlânsın
Kimin hicriyle sûzansın
Neden böyle perişansın
Gönül derdin nedir söyle
Ziya Paşa’ya ait bu dizeler biçim ve içerik özelliklerine göre aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A) Şarkı
B) Kaside
C) Kıta
D) Rubai
E) Mesnevi
7. Eyvah! Ne yer ne yâr kaldı
Gönlüm dolu âh ü zâr kaldı
Şimdi ebede gelip ezelden
Gitti ebede gelip ezelden
Ben gittim, o hâksâr kaldı
Beyrut’ta bir mezar kaldı
Abdülhak Hamit Tarhan’ın bir şiirinden alınan bu dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Redif kullanılmıştır.
B) Tekrir sanatına başvurulmuştur.
C) Ahengi sağlamak için kafiyeden yararlanılmıştır.
D) Hece ölçüsü kullanılmıştır.
E) Şair, sevdiğinin ölümünden duyduğu üzüntüyü anlatmıştır.
8. Tanzimat şiiriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Divan şiirindeki gibi parça güzelliğine değil, bütün güzelliğine önem verilir.
B) Fransız edebiyatından yapılan şiir çevirileriyle birlikte yeni nazım biçimleri görülür.
C) Kafiye düzeninde değişiklikler olur, sarma, çapraz uyak düzeni vb. kullanılır.
D) Şiirin içeriği genişler, doğa kendi varlığıyla şiirde kendine yer bulmaya başlar.
E) Yabancı etkilerden uzak, günlük konuşma dili yalınlığında bir anlatım kullanılır.
9. Tanzimat dönemi şairlerinden Ziya Paşa (I), şiirle ilgili görüşlerini “Şiir ve İnşa“(II) adlı makalesinde , Divan şiirini eleştirirken gerçek Türk şiirinin Halk şiiri olduğunu belirtir. Ancak Ziya Paşa, daha sonra yazdığı “Harabat” antolojisinin “Mukaddime”sinde (III) bu görüşlerin tam tersine Divan şiirine övgüler düzer. Onun bu ikilem içindeki tavrını, eski şiir geleneğini yıkmak isteyen“Recaizade Mahmut Ekrem”(IV), Tahrib-i Harabat ve Takip (V) adlı eserlerinde kıyasıya eleştirir.
Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
10. “Erbab-ı kemâli çekemez nâkıs olanlar
Rencîde olur dîde-i huffâş ziyâdan”
“Allah’a sığın şahs-ı halîmin gazabından
Zira yumuşak huylu atın çiftesi pektir”
Bu beyitlerden de anlaşıldığı gibi, terkib-i bent ve terci-i bentlerinde atasözü tarzında ifadeler ortaya koyan Tanzimat şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ziya Paşa
B) Namık Kemal
C) Muallim Naci
D) Recaizade Mahmut Ekrem
E) Abdülhak Hamit Tarhan
11. Aşağıdakilerin hangisinde Tanzimat şairlerinin kullandığı nazım biçimleri bir arada verilmiştir?
A) terkib-i bent-şarkı-mani-varsağı
B) rubai-destan-mesnevi-semai
C) kaside-gazel-şarkı-mesnevi
D) şarkı-semai-müstezat-ilahi
E) tuyuğ-kaside-mani-koşma
CEVAPLAR:
1.E, 2.A, 3.B, 4.B, 5.D, 6.A, 7.D, 8.E, 9.D, 10.A, 11.C
