ÇULLUK
Beyaz saçlı avcı, köylüye sordu:
-Buralara kuş düşmez mi?
Geyikçi Hoca, parmağıyla sağ tarafı gösterdi:
-Çiftekavaklı’da su çulluğuna rastlanır.
İhtiyar arkadaş, başını ağır ağır salladı:
-Bırak o garibi! Su çulluğu kuş değil, nazlı bir mahluk, içli bir kızdır. Fakat nasıl içli bir kız… Siz, çulluk avladınız mı hiç?
-Birkaç kere…
-Anlıyorum, katı avcı yüreğiyle, görür görmez tetiği çekip vurdunuz. Onu, gizlenip seyretmeli… Hava karlı, don… Su başlarında, dere kenarlarında yüksek, yalçın dağlar vardır, çulluk bütün gün yuvasından çıkmaz. Belki de çıkar dolaşır fakat göremezsin. Akşam, tam gurupta, ufuk tatlı bir kızıllıkla kızarıp perde perde solarken o, yuvasından dereye iner, su kenarındaki sazların, kamışların diplerini emerek karnını doyurur.
Yattığı yer ne kadar temizse yediği içtiği de o kadar temizdir. Dere şayet donmamışsa su içtikten sonra gagasını, ayaklarını temizler ve gagasıyla omuz başlarını, kanatlarını, boynunun tüylerini tarar, süslenir. Suda aksini görürse kendi kendine öyle bir kırıtışı vardır ki… Vurulduğu zaman başını çevirir, avcıya bakmaz, sanki dargındır.
İhtiyar arkadaş derin göğüs geçirdi:
-Su çulluğu, öteki çulluklara benzemez. Uçuşları bile ayrıdır. Birçok devir yaparak uçar. Eti de ötekiler gibi kurutulmaz, taze yenir. Hatta kursağını bile temizlemeye lüzum görmezler. Fazla tipilerde zavallı kara gömülür, o zaman elle canlı tutulur. Canlı… Ne âlâ, değil mi? Ben onu avlamaya tövbeliyim. Yine böyle bir kara kışta idi. Benim de kısmetime canlı çulluk düşmüştü. Tuttuğum zaman biçarenin yüreciği öyle çarpıyordu ki… O anda kaçıp kurtulmak için ne bir gayret ne küçük bir çırpınış… Heyecanlı bir teslimiyet, o kadar…
Ellerim arasında seviyor, temiz gagasını öpüyordum. Küçücük yuvarlak gözlerinde bir kin, nefret yanıyordu. Fakat o, bir kuş gibi değil, aczini anlamış, her şeye rağmen vakarını muhafaza eden bir esir gibi bakıyordu.
Bir taşın üzerine çöktüm, göz göze bakışıyorduk. Yavaş yavaş nazarlarındaki parıltı sönmeye başladı, gözbebeklerindeki ışık söndü, gözleri kapanıyordu, başını asil bir tavırla çevirdi. Yüreği hâlsiz, yorgun yorgun çarpıyordu. Çok geçmedi, avuçlarımdaki hararet azaldı.
İhtiyarın sesi titriyordu, elinin tersiyle gözlerini sildi. Çulluk ölmüştü. Köylü de iç çekerek tasdik ediyordu:
-Çuluk sağ tutuldu mu çok yaşamaz ölür.
-Korkudan mı, heyecandan mı, ümitsizliğinden mi, aczini kabul etmeyişinden mi, bilmiyorum.
Mahmut Yesari
1.Aşağıda bazı sözcükler ve bunların okuduğunuz öyküdeki anlamı verilmiştir. Bu kelimeleri anlamları ile eşleştiriniz.
akis, yuva, aciz, içli, yalçın, katı
√ Kolay duygulanıp incinen, duygulu, hisli (…………)
√ Bir cismin parlak bir yüzeyde görünmesi (…………….)
√ Hoşgörüsüz, acımasız, merhametsiz, zalim (………..)
√ Kuşların ve başka hayvanların barındığı, yumurtladığı barınak (………………)
√ Dik, sarp (…………………)
√ Güçlü bir işe yetmez olanın durumu, güçsüzlük (………………)
2. Beyaz saçlı avcı, köylüye sordu:
-Buralara kuş düşmez mi?
Geyikçi Hoca, parmağıyla sağ tarafı gösterdi:
-Çiftekavaklı’da su çulluğuna rastlanır.
Bu parçada geçen “düşmek” sözcüğünün anlamı aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?
A) Kar dağlara yağdı bile
B) Çocuk koşarken yere devriliverdi.
C) Badem ağaçlarının gölgeleri yola düşüyordu.
D) Leylekler bu aylarda bizim köye gelir.
3.Metinden alınan aşağıdaki cümlede geçen altı çizili sözün anlamını belirleyiniz.
Akşam, tam gurupta, ufuk tatlı bir kızıllıkla kızarıp perde perde solarken o, yuvasından dereye iner, su kenarındaki sazların, kamışların diplerini emerek karnını doyurur.
A) İskeleden yavaş yavaş horultular gelmeye başladı.
B) Okul azıcık geride, bir parkın yanında.
C) Ödevlerini kısa sürede bitirmeliydi.
D) Müdür beyi hemen görmeliydi.
4. Okuduğunuz metnin hikâye haritasını doldurunuz.
Olay:
Kişiler:
Zaman:
Mekan:
5. Aşağıdaki cümleler “Çulluk” adlı öyküden alınmıştır. Cümleleri öyküdeki sırasına göre numaralandırınız.
1.Köylü de iç çekerek tasdik ediyordu:
-Çulluk sağ tutuldu mu, çok yaşamaz ölür.
2. Yavaş yavaş nazarlarındaki parıltı sönmeye başladı.
3.Bir taşın üzerine çöktüm, göz göze bakışıyorduk.
4. Tuttuğum zaman biçarenin yüreciği öyle çarpıyordu ki…
6. “Çulluk” adlı öykünün kahramanlarından biri olan “ihtiyar”la ilgili olarak aşağıdakilerden hangileri söylenebilirse cümlenin başına “√” işareti koyunuz.
( ) Su çulluğunu nazlı bir kuş olarak görmektedir.
( ) Su çulluğu ile ilgili ayrıntılı bilgiye sahiptir.
( ) Duygusal bir kişiliğe sahiptir.
( ) Su çulluğunu avlamayı sevmektedir.
7. Hikâyede geçen aşağıdaki cümlelerden hangisi, su çulluğunun genel özelliklerinden biri değildir? Doğru şıkkı işaretleyiniz.
A) Vurulduğu zaman başını çevirir.
B) Birçok devir yaparak uçar.
C) Fazla tipilerde zavallı kara gömülür.
D) Yüreği hâlsiz, yorgun yorgun çarpıyordu.
8. Aşağıdaki cümleler öznel yargı bildiriyorsa cümlenin başındaki kutucuğa “Ö” nesnel yargı bildiriyorsa “N” yazınız.
( ) Onun şiirleri insanı oldukça derinden etkiler.
( ) Hava durumu raporlarına göre gelecek hafta yağışlı geçecek.
( ) Soğuk havalarda dışarda gezerken ağza bir şeyler örtmek boğazların üşümesini engeller.
( ) Sizi Türkiye’nin güzel şehrinde ağırlamaktan mutluluk duyarız.
9.Aşağıdaki cümleler duygusal ifade bildiriyorsa cümlenin başına “√” işareti koyunuz.
( ) Çok sıkıcı bir yermiş burası.
( ) Ne kadar şirin bir çocuksun!
( ) Ağrı, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunur.
( ) Yazık, güzelim ağaçlar kül olmuş.
( ) Baklavanın şerbetine dikkat etmek gerekir.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük mecaz anlamıyla kullanılmıştır?
A) İnce uçlu bir kalemle imzasını attı.
B) Bu binanın inşaatı için çok para döktü.
C) Kar yağışının birkaç gün süreceği söylendi.
D) Mahallenin yolu geçen asfaltlandı.
CEVAPLAR:
1.a.içli
b.akis
c. katı
d.yuva
e. aciz
f.yalçın
2.D
3.A
4. Olay: çulluk avı
Kişiler: avcı, Geyikçi Hoca, ihtiyar
Zaman: kış mevsimi
Mekan: dere kenarı
5. 4,3,2,1
6.1,2,3
7.D
8. ( Ö ) Onun şiirleri insanı oldukça derinden etkiler.
( N ) Hava durumu raporlarına göre gelecek hafta yağışlı geçecek.
( N ) Polyester oranı yüksek çoraplar ayakta terlemeye yol açıyor.
( N ) Soğuk havalarda dışarda gezerken ağza bir şeyler örtmek boğazların üşümesini engeller.
( Ö ) Sizi Türkiye’nin güzel şehrinde ağırlamaktan mutluluk duyarız.
9. Aşağıdaki cümleler duygusal ifade bildiriyorsa cümlenin başına “√” işareti koyunuz.
( √ ) Çok sıkıcı bir yermiş burası.
(√ ) Ne kadar şirin bir çocuksun!
( ) Ağrı, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunur.
( √ ) Yazık, güzelim ağaçlar kül olmuş.
( ) Baklavanın şerbetine dikkat etmek gerekir.
10. B
5.sinifturkce1.donem2.yazilisorularibgrubu İNDİR.
