(I) Halk edebiyatında en çok kullanılan biçimlerinden olan koşmada, genellikle hece ölçüsünün on birli kalıbı kullanılır. (II) Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir. (III) Şair, son dörtlüğünde adını ya da mahlasını söyler. (IV) Uyak düzeni genellikle şöyle abab-cccb-dddb … biçimindedir. (V) Köken olarak İran edebiyatında dayanmaktadır.
1. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) I. B)II. C)III. D)IV. E)V.
2. Koşma, Halk edebiyatımızda doğa, aşk, ölüm, ayrılık, yiğitlik, toplumsal olaylar gibi konuların işlendiği en sık kullanılan şiir türüdür. Dörder dizelik bentlerden oluşur. Bent sayısı genellikle 3-5 arasındadır. Hece ölçüsünün 11’li kalıbıyla yazılır. Şair, son dörtlükte ismini ya da mahlasını söyler. Koşmalar dile getirilen duygular ve söylenişlerine göre … , … , …, … gibi isimler alır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) koçaklama-semai-sagu-ağıt
B) nefes-mani-taşlama-ağıt
C) destan-güzelleme-ninni-hicviye
D) koşuk-güzelleme-semai-varsağı
E) koçaklama-güzelleme, taşlama, ağıt
Köroğlu’yum methim merde yeğine
Koç yiğit değişmez cengi düğüne
Sere serpe gider düşman önüne
Ölümü karşılar meydan içinde
3. Bu dörtlük için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Bir şiirin ilk dörtlüğüdür.
C) Çaparak uyak düzeni kullanılmıştır.
D) Koçaklamadan alınmıştır.
E) Varsağıdan alınmıştır.
4. Aşağıdakilerden hangisi semainin özellikleri arasında yer almaz?
A) Hece ölçüsünün sekizli kalıbı kullanılır.
B) Dörtlük sayısı 5-15 arasında değişir.
C) Uyak düzeni koşmaya benzer.
D) Daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir.
E) Kendine özgü bir ezgisi vardır ve bu ezgiyle okunur.
5.
Bir vakte erdi ki bizim günümüz
Yiğit belli değil mert belli değil
Herkes yarasına derman arıyor
Deva belli değil dert belli değil
Bu dörtlük konusuna göre aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir?
A) Varsağı
B) Mani
C) Taşlama
D) Güzelleme
E) Semai
6. Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Dolmadan bir dem sürelim
Bu dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Varsağı
B) Mani
C) Koşma
D) Destan
E) Semai
7.
Şehit yetiminden aldık lokmayı,
Cebimize attık, en büyük payı,
Kalanla besledik bir katil ayı,
Kan çorbası içti, doymadı fakat.
Bu dörtlüğün nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Semai
B) Ağıt
C) Koçaklama
D) Taşlama
E) Güzelleme
8. (I) Koşma, âşık edebiyatının en yaygın nazım biçimidir. (II) 11’li hece ölçüsünün 6+5 veya 4+4+3 kalıplarıyla söylenir. (III) Uyak düzeni genellikle “abab, cccb, dddb” şeklindedir. (IV) Konusu aşk ve doğa güzelliğidir. (V) Konu ve biçim bakımından divan edebiyatındaki gazele benzer.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
9. Halk şiirinde(I) 8’li hece ölçüsüyle(II) koşma biçiminde düzenlenen ve özel bir ezgi ile(III) söylenen şiirlerdir. Genellikle en az 3, en fazla 5 dörtlükten(IV) oluşur. Çoğunlukla doğa, güzellik, ayrılık ve kavuşma gibi duygusal konuları işler. Anonim halk edebiyatına aittir ve sadece hece ölçüsüyle(V) oluşturulur.
Yukarıda altı çizili numaralanmış bölümlerden hangisinde “semai” ile ilgili olarak bilgi yanlışlığı yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D)IV. E)V.
10. Güney Anadolu’da yaşayan bir Türk boyunun özel bir ezgiyle söylediği bir nazım biçimidir. 3 ile 5 dörtlük arasında değişir. 8’li hece ölçüsüyle söylenir. “Bre, hey” gibi seslenmeler bu nazım biçiminde sıklıkla kullanılır.
Bu parçada aşağıdaki nazım biçimlerinin hangisinden söz edilmektedir?
A) Koçaklama
B) Kalenderi
C) Varsağı
D) Destan
E) Nefes
11. Aşağıdakilerden hangisi koşmanın konu çeşitleri arasında gösterilemez?
A) Güzelleme
B) Ağıt
C) Taşlama
D) Varsağı
E) Koçaklama
12. Aşağıdakilerden hangisi bir semaiden alınmış olabilir?
A) Haraba yüz tuttu bezm-i gülistan
Yayla belli değil yurt belli değil
B) Avcılardan kaçmış ceylan misali
Geçmiş dağdan dağa yoktur durağı
C) Aç mısın tok musun ekmeğin aşın
Odan ne karanlık yok mudur ataşın
D) Evlerinin önü çardak
Elif’in elinde bardak
E) Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
13. (I) Bir kişi ya da kurumu eleştiren koşmalardır. (taşlama)
(II) Aşk, hasret, ayrılık, doğa sevgisi gibi lirik konuları işleyen koşmalardır. (koçaklama)
(III) Koçaklama, güzelleme, ağıt, taşlama gibi türleri vardır. (koşma)
(IV) Coşkun, yiğitçe bir üslupla ele alınır. (güzelleme)
(V) Bir kimsenin ölümü üzerine söylenen şiirlerdir. (ağıt)
Yukarıdaki numaralanmış açıklama-kavram eşleştirmesinde hangi iki kavram yer değiştirirse yanlışlık giderilmiş olur?
A) I. ve III.
B) II. ile IV.
C) I. ile IV.
D) III. ile V.
E) IV. ile V.
14.
Çark bozulmuş dünya ıslah olmuyor
Ehl-i fukaranın yüzü gülmüyor
Âşık Ruhsat dediğini bilmiyor
Yazı belli değil hat belli değil
Yukarıdaki dörtlüğün nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Güzelleme
B) Taşlama
C) Koçaklama
D) Ağıt
E) Destan
15. Halk şiirinde en uzun nazım şeklidir. Kimi örneklerde dörtlük sayısı yüzü geçer. Diğer türler gibi … da özel bir ezgiyle okunur. Hece ölçüsünün sekizli ve on birli kalıplarıyla söylenişlerine göre iki tiptir. Son dörtlükte şairin mahlası yer alır. Savaş, deprem, yangın bu nazım şeklinin konusu olabilir.
Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?
A) türkü
B) ağıt
C) destan
D) varsağı
E) koçaklama
16. I. Nazım biriminin dörtlük olması
II. Sekizli hece ölçüsüyle söylenmesi
III. Son dörtlükte mahlasın belirtilmesi
IV. Yiğitçe bir söyleyişle başlamaları
V. Kendilerine has ezgiyle söylenmeleri
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi varsağı ve semainin ortak özelliği değildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
CEVAPLAR: 1.E, 2.E, 3.D, 4.B, 5.C, 6.A, 7.D, 8.E, 9.E, 10.C, 11.D, 12.D, 13.B, 14.B, 15.C, 16.D
