Cem Sultan şiirlerinde, daha ziyade vatan hasretini, aşk, tabiat, dinî ve tasavvufî konuları işlemiştir. Birçok şiirinde ayrı kaldığı vatanına duyduğu sevgi, ayrılık üzüntüsü açıkça belli olur. Sehi Bey, tezkiresinde Cem’in şiirlerinin hayal dolu olduğu, gazellerinin öğretici olduğunu söyler.
CEM SULTAN’IN GAZELLERİ
GAZEL 1
Can dimağına irüp buy-i vatan
Dil diler kim görine ruy-i vatan
Çeşme-i hayvandan iy dil hoş durur
Ben garib üftadeye cuy-i vatan
N’ola can istesem çün yeg durur
Bağ-i cennetden bana kuy-i vatan
Gönlüm eyler da’ima anı taleb
Bend olaldan bana gisuy-i vatan
Hürrem olup Can-i Cem irdi safa
Dil sabadan alalı buy-i vatan
GAZEL 2
Gözlerün şol mestdür kim hâb ana hâcet degül
Leblerün ol mül durur kim âb ana hâcet degül
Ka’ be yüzinden budur kaşın tıraş itdügi yâr
Kıbledür her kûşesi mihrâb ana hâcet degül
Zülfünün kullabını takma gönül boynına kim
Kendü varur kûyuna kullâb ana hâcet degül
Yıkmağa dil mülkini seylâb-ı gam gönderme kim
Seyl-i eşküm var iken seylâb ana hâcet degül
Ey meh-i nâ-mihribân hicrün şebinde bu Cem’ e
Ay yüzün nûrı yeter mehtâb ana hâcet degül
GAZEL 3
Cefâların bana bildüm vefâyımış ey dost
Bu fikri kim ben iderdüm hatâyımış ey dost
Irağa salma kapundan beni ki Merve hakı
Tavâf-ı Ka’be-i kûyun safayımış ey dost
Düşümde zülfüni gördüm diyu sevinmiş idüm
Gözüme hod görinen ejderhâyımış ey dost
Ümîdi zülfüne tutmuş idüm velî bildüm
O dahî ömr gibi bî-vefâyımış ey dost
İrişmek ister idi hân-ı vasfına lîkin
Hemen nâsib-i Cem âhir duâyımış ey dost.
GAZEL 4
Dün gice ol mâh-ı mihr-ârâyı mihmân eyledüm
Hüsnini dil mülkinin tahtında sultân eyledüm
Yaşlar akıtdum yüzüme yâr meyl itsün diyu
Sîm ü zer arz eyleyüp tezyîn-i dükkân eyledüm
Şol kadar kan ağladum kim dâr-ı dil dîvârınun
Bir taşın yâkut ü bir taşını mercân eyledüm
Alnına sür bâri gel boynuna alma kanımu
Canumı çün kaşların yasına kurbân eyledüm
Sen aziz-i Mısr-ı hüsn olalı ey Yusuf-cemâl
Ben zenehdânun çehin gönlüme zindân eyledüm
Olamaz cevher ayarı hâk-i pâyuna ayâr
Hüsnüne çün kefe-i çeşmümi mîzân eyledüm
Yâr geldi kim göre Cem gönlinün vîrânesin
Bir ciğer kalmışdı anı dahi biryân eyledüm.”
GAZEL 5
Cân bilmezem ol turra-i Hindû’ya mı düşdi
Yâ bu dil-i gam-perver o ebrûya mı düşdi
Gözümde hayâl-i lebün eğlenmemek ister
Bilsem ne iver yohsa şeker suya mı düşdi
Görüp kadünün ‘aksini dîdemde didi dil
Ol serv-i çemen sayesi bu cûya mı düşdi
Bir lahza karâr idemez ansuz dil-i miskîn
Yohsa gene bu kamet u ebrûya mı düşdi
Âh ol dili Cem neyleye kim gamdan usanmaz
Vardı gene bir gözleri âhûya mı düşdi
