FİİL ÇATISI ETKİNLİKLERİ 3 (8.SINIF TÜRKÇE)
1. Aşağıdaki cümleleri özne-yüklem (etken-edilgen) ilişkisi
bakımından inceleyiniz. Fiillerin özelliklerini karşılarındaki bölüme yazınız.
| CÜMLELER | ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE | |
| 1 | Bir çiçek susuz bırakıldığında veya iyi bakılmadığında nasıl yaşayamaz. | |
| 2 | İnsan yavrusu da sevgi ve ilgiden yoksun kaldığında çiçekler gibi solar. | |
| 3 | Çünkü bugün itibariyle bunun hiçbir kaydı bulunmuyor. | |
| 4 | Roma İmparatorluğu, doğu sınırlarındaki barbar kabileler tarafından yok edilmişti. | |
| 5 | Daha yüz yıl önce, yok oluşundan birkaç yıl evvel Avrupalı gezginler Osmanlı İmparatorluğu’nun “Türkler”ini, hayattan nasıl tat alınacağını bilen insanlar olarak tasvir ediyorlardı. | |
| 6 | Pratik etkinlikler çoğu durumda bilinçli karar almayı içermez. | |
| 7 | Bunları haritalar üstünde kesin hatlarla çizemezsiniz, ama farklılığın sınırlarını belirleyen bunlardır. | |
| 8 | Endişe bir kez yayılmaya başladığında, tehlikenin beklendiği bütün bölgelerde sorunun büyük bir şevkle duyulduğuna tanık olunuyordu. | |
| 9 | Yani hikaye üçüncü şahıs perspektifinden anlatılmıştır. | |
| 10 | Kuşkusuz, kıta Avrupa’sının ve Akdeniz’in fiziksel yakınlığı Avrupa’da dehşetin yayılmasını körüklüyordu. |
2. Aşağıdaki fiilleri cümle içerisinde yüklem görevinde kullanınız.
Fiillerin nesne alıp alamadığını örneklerdeki gibi gösteriniz.
| FİİL | CÜMLE | NESNESİ VAR / YOK | |
| 1 | Bak- | ||
| 2 | Değiş- | ||
| 3 | Devam et- | ||
| 4 | Şaşkına çevir- | ||
| 5 | Tekrarlan- | ||
| 6 | Say- | ||
| 7 | Kullanıl- | ||
| 8 | Çevir- | ||
| 9 | Açıl- | ||
| 10 | Temsil edil- |
3. Aşağıdaki cümlelerin özne ve yüklemini varsa nesnesini bulunuz. Cümleleri nesne-yüklem (geçişli-geçişsiz) ilişkisi bakımından inceleyiniz. Cümlelerin özelliklerini karşısındaki bölüme yazınız.
| CÜMLELER | NESNESİNE GÖRE | |
| 1 | Roma, 1516’da yaşadığı dehşeti hafızasından asla silemiyordu. | |
| 2 | Denizle hiçbir tecrübesi olmayanlar onun ne kadar korkunç bir yaratık olduğunu hayal edemez. | |
| 3 | Bu imge, yazılı ve görsel iletişim araçları vasıtasıyla yayılıyor. | |
| 4 | Johann Gutenberg’in, enformasyonun hızla çoğaltılmasını ve dağıtılmasını kolaylaştıran matbaayı icadı, Osmanlılara ilişkin bilginin yayılmasına katkıda bulunuyordu. | |
| 5 | 1698’de yurt dışından gravür ustaları davet etti. | |
| 6 | Carniola’daki topografik çalışmalara öncülük etti. | |
| 7 | Bu nitelemelerden bazısı tekil hâlde, bazısı çoğul halde kullanılmıştır. | |
| 8 | Carniola’nın tepe üstlerinde birçok işaret ateşi düzeneği hazırlanmıştı. | |
| 9 | Ağır çalışma onlara güç kazandırmıştı. | |
| 10 | Taşköprü ne zaman inşa edilmiştir? |
4. Aşağıdaki cümleleri çatı özelliklerine göre inceleyiniz.
| Özne-Yüklem İlişkisine Göre | Nesne-Yüklem İlişkisine Göre | ||||
| Etken | Edilgen | Geçişli | Geçişsiz | ||
| 1 | Kasaba piyasası ve bütçesi hızla büyümüştü. | ||||
| 2 | Kasaba Valvasor’a bir hayli kasvetli görünmüştü. | ||||
| 3 | Soylular sık sık muhatap olmak zorunda kaldıkları kötü komşu ve ezeli düşman tarafından cesur olmaları ve silah taşımaları konusunda hep uyarılır. | ||||
| 4 | Ancak, bugün bundan daha fazlasını biliyoruz. | ||||
| 5 | Nitekim bana bir çocuk gibi muamele etti. | ||||
| 6 | Günde yirmi kere badem ve şeker şerbeti, meyve ve şekerlemeler gönderildi. | ||||
| 7 | Bu tarihe gelindiğinde Osmanlı İmparatorluğu artık Avrupa’nın hasta adamı olarak anılıyordu. | ||||
| 8 | Üstte Atina yakınlarındaki bazı güzel yel değirmenlerinin bir resmini görüyorsunuz. | ||||
| 9 | Tehdidin sürekliliği ve soyluların ilgisizliği nedeniyle köylüler isyan ediyordu. | ||||
| 10 | Müstahkem mevkilerin veya kasabaların sağlam surları arkasına saklanan kasaba halkı ile aristokrasiye nadiren saldırılıyordu. | ||||
| 11 | Jezernik’in analiz ettiği metinler seyahatnamelerdir, ama vardığı sonuçlar edebi metinlerle ilgili incelemelerden elde edilen neticelere çarpıcı bir şekilde benzemektedir. | ||||
| 12 | Bu algıların tamamı kendi yurtlarında değişen sosyopolitik söylemlerle şekillenmiştir. | ||||
| 13 | Orta Avrupa ile İstanbul arasındaki demiryolu bağlantısı henüz birkaç yıl önce tamamlanmıştı. | ||||
CEVAPLAR
1. Aşağıdaki cümleleri özne-yüklem (etken-edilgen) ilişkisi
bakımından inceleyiniz. Fiillerin özelliklerini karşılarındaki bölüme
yazınız.
| CÜMLELER | ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİNE GÖRE | |
| 1 | Bir çiçek susuz bırakıldığında veya iyi bakılmadığında nasıl yaşayamaz. | ETKEN |
| 2 | İnsan yavrusu da sevgi ve ilgiden yoksun kaldığında çiçekler gibi solar. | ETKEN |
| 3 | Çünkü bugün itibariyle bunun hiçbir kaydı bulunmuyor. | EDİLGEN |
| 4 | Roma İmparatorluğu, doğu sınırlarındaki barbar kabileler tarafından yok edilmişti. | EDİLGEN |
| 5 | Daha yüz yıl önce, yok oluşundan birkaç yıl evvel Avrupalı gezginler Osmanlı İmparatorluğu’nun “Türkler”ini, hayattan nasıl tat alınacağını bilen insanlar olarak tasvir ediyorlardı. | ETKEN |
| 6 | Pratik etkinlikler çoğu durumda bilinçli karar almayı içermez. | ETKEN |
| 7 | Bunları haritalar üstünde kesin hatlarla çizemezsiniz, ama farklılığın sınırlarını belirleyen bunlardır. | ETKEN |
| 8 | Endişe bir kez yayılmaya başladığında, tehlikenin beklendiği bütün bölgelerde sorunun büyük bir şevkle duyulduğuna tanık olunuyordu. | EDİLGEN |
| 9 | Yani hikaye üçüncü şahıs perspektifinden anlatılmıştır. | EDİLGEN |
| 10 | Kuşkusuz, kıta Avrupa’sının ve Akdeniz’in fiziksel yakınlığı Avrupa’da dehşetin yayılmasını körüklüyordu. | ETKEN |
2. Aşağıdaki fiilleri cümle içerisinde yüklem görevinde kullanınız.
Nesne alan fiillerin bulunduğu cümlelerdeki nesnelerin altını çiziniz.
| FİİL | CÜMLE | NESNESİ VAR / YOK | |
| 1 | Bak- | Farklılığın neden bu denli önemli olduğunu anlamak için geriye bir adım atıp simgelerin temel anlamına ve insan toplumundaki rollerine bakmalıyız. | NESNESİ YOK |
| 2 | Değiş- | Tarihin gösterdiği üzere, hem bireyler hem de insan toplulukları ve bütün halinde toplumlar değişebilir. | NESNESİ YOK |
| 3 | Devam et- | Hikaye dehşet verici bir bölümle devam eder. | NESNESİ YOK |
| 4 | Şaşkına çevir- | Telaffuz ettiği sözler şüphesiz onları şaşkına çevirmişti. | NESNESİ VAR |
| 5 | Tekrarlan- | Dramatizasyonla desteklenen bu sözlü sindirme örneği sık sık tekrarlanacaktı. | NESNESİ YOK |
| 6 | Say- | Yoksa meydanı aslandan boş buldukça tilki gibi fırsat kollayıp avlanmayı erlik sayma. | NESNESİ VAR |
| 7 | Kullanıl- | İhtişam ise diplomatik, askeri, sosyal ve benzeri her alanda çok yaygın olarak kullanılıyordu. | NESNESİ YOK |
| 8 | Çevir- | Vadiyi bir gül bahçesine çevirdiler. | NESNESİ VAR |
| 9 | Açıl- | Birinci perde Venedik’teki dukalık sarayında neşeli bir sahneyle açılır. | NESNESİ YOK |
| 10 | Temsil edil- | Her şey karnavalımsı bir üslupta alegorik bir şekilde temsil edilir. | NESNESİ YOK |
3. Aşağıdaki cümlelerin özne ve yüklemini varsa nesnesini bulunuz.
Cümleleri nesne-yüklem (geçişli-geçişsiz) ilişkisi bakımından inceleyiniz.
Cümlelerin özelliklerini karşısındaki bölüme yazınız.
| CÜMLELER | NESNESİNE GÖRE | |
| 1 | Roma, 1516’da yaşadığı dehşeti hafızasından asla silemiyordu. özne nesne yüklem | GEÇİŞLİ |
| 2 | Denizle hiçbir tecrübesi olmayanlar onun ne kadar korkunç bir yaratık olduğunu özne nesne hayal edemez. yüklem | GEÇİŞLİ |
| 3 | Bu imge, yazılı ve görsel iletişim araçları vasıtasıyla yayılıyor. özne yüklem | GEÇİŞSİZ |
| 4 | Johann Gutenberg’in enformasyonun hızla çoğaltılmasını ve dağıtılmasını kolaylaştıran özne matbaayı icadı, Osmanlılara ilişkin bilginin yayılmasına katkıda bulunuyordu. yüklem | |
| 5 | 1698’de yurt dışından gravür ustaları davet etti. nesne yüklem | GEÇİŞLİ |
| 6 | Carniola’daki topografik çalışmalara öncülük etti. yüklem | GEÇİŞLİ |
| 7 | Bu nitelemelerden bazısı tekil hâlde, bazısı çoğul halde kullanılmıştır. özne özne yüklem | GEÇİŞLİ |
| 8 | Carniola’nın tepe üstlerinde birçok işaret ateşi düzeneği hazırlanmıştı. özne yüklem | GEÇİŞLİ |
| 9 | Ağır çalışma onlara güç kazandırmıştı. özne nesne yüklem | GEÇİŞLİ |
| 10 | Taşköprü ne zaman inşa edilmiştir? özne yüklem | GEÇİŞLİ |
4. Aşağıdaki cümleleri çatı özelliklerine göre inceleyiniz.
| Özne-Yüklem İlişkisine Göre | Nesne-Yüklem İlişkisine Göre | ||||
| Etken | Edilgen | Geçişli | Geçişsiz | ||
| 1 | Kasaba piyasası ve bütçesi hızla büyümüştü. | √ | √ | ||
| 2 | Kasaba Valvasor’a bir hayli kasvetli görünmüştü. | √ | √ | ||
| 3 | Soylular sık sık muhatap olmak zorunda kaldıkları kötü komşu ve ezeli düşman tarafından cesur olmaları ve silah taşımaları konusunda hep uyarılır. | √ | √ | ||
| 4 | Ancak, bugün bundan daha fazlasını biliyoruz. | √ | √ | ||
| 5 | Nitekim bana bir çocuk gibi muamele etti. | ||||
| 6 | Günde yirmi kere badem ve şeker şerbeti, meyve ve şekerlemeler gönderildi. | √ | √ | ||
| 7 | Bu tarihe gelindiğinde Osmanlı İmparatorluğu artık Avrupa’nın hasta adamı olarak anılıyordu. | √ | √ | ||
| 8 | Üstte Atina yakınlarındaki bazı güzel yel değirmenlerinin bir resmini görüyorsunuz. | √ | √ | ||
| 9 | Tehdidin sürekliliği ve soyluların ilgisizliği nedeniyle köylüler isyan ediyordu. | √ | √ | ||
| 10 | Müstahkem mevkilerin veya kasabaların sağlam surları arkasına saklanan kasaba halkı ile aristokrasiye nadiren saldırılıyordu. | √ | √ | ||
| 11 | Jezernik’in analiz ettiği metinler seyahatnamelerdir, ama vardığı sonuçlar edebi metinlerle ilgili incelemelerden elde edilen neticelere çarpıcı bir şekilde benzemektedir. | √ | √ | ||
| 12 | Bu algıların tamamı kendi yurtlarında değişen sosyopolitik söylemlerle şekillenmiştir. | √ | √ | ||
| 13 | Orta Avrupa ile İstanbul arasındaki demiryolu bağlantısı henüz birkaç yıl önce tamamlanmıştı. | √ | √ | ||
fiilcatisietkinlikleri3-8.sinifturkce
