AYT TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DENEME SINAVI 1

1.Heyecanla daldım ormana. Nasıl uzun, nasıl düzgün ağaçlarla kaplıydı dağlar! Sanki özenle hazırlanmış bir saray bahçesi… Her yer mis kokulu, rengarenk çiçeklerle bezenmiş. Orman yavaşça yükselip bir dağı çevreliyor ve dağın sivri, karlı tepesi pamuk pamuk bulutları deliyor. Öyle ıssız ki orman… “Burada aylarca yaşasam kimse bulamaz beni.” hissine kapılıyor insan. Derken derinlerden bir uğultu yükseliyor. Derin kayalıklardan yankılanan bir uğultu… Merakla ilerliyorum. Orman, birden büyük bir boşlukla kesilip tekrar devam ediyor; gürültü de o boşluktan geliyor.
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İşitsel ögelere yer verilmiştir.
B) Gözlemlerden yararlanılmıştır.
C) Pekiştirmeli sözcükler kullanılmıştır.
D) Söyleyişe yorum katılmıştır.
E) Eksiltili cümlelere yer verilmiştir.

2. (I) Bu sanatçımız, tiyatro dediğimiz o üç duvarlı dünyanın üretken bir yazarıdır. (II) Otuza yakın oyun yazmış, gülmecenin eleştirel diliyle keskinleştirdiği gülümseyen bir acıyla bakmıştır topluma. (III) Oyunlarında nice acınası olaya gülümseyerek katlanmak, onun hoşgörülü kişiliğinden kaynaklanan bir özelliğidir. (IV) Tiyatronun önemsenmediği, üstelik küçümsendiği bir devirde onun oyunlarındaki ince alaysama, bizi düşündürür. (V) Tiyatro yazarı, çağının yansıtıcısı olduğunu hiçbir zaman unutmaz. (VI) Bu yüzden “Komik olanı verirken trajik olanı gösteriyor.” diye nitelenir onun oyunları.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

3. Yaşamı boyunca birçok sıkıntıya katlanmış, birçok zorluğa göğüs germiş bir şairdir o. Özellikle çocukluğu acılar içinde geçmiştir. Duru bir Türkçeyle yazdığı şiirlerinde, bunların yansıması görülür. Şiir için gerekli olduğu öne sürülen uyak, ölçü gibi kalıplara körü körüne bağlanmamıştır hiçbir zaman. Hiçbir zorlama olmadan içten gelen bir söyleyişle yazmıştır şiirlerini. Şimdiye kadar dört şiir kitabı yayımlandı. İlerleyen dönemlerde öykü yazmayı deneyeceğini söylemiş bir röportajında. Öykülerini de merakla bekliyoruz.
Bu parçada sözü edilen şairle ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) Şiirlerini doğal bir söyleyişle yazdığına
B) Çocukluk döneminin çok sıkıntılı geçtiğine
C) Ölçü ve uyağa sıkı sıkıya bağlı olmadığına
D) Yaşadığı sıkıntıları, şiirlerinde anlattığına
E) Öykülerinde şiirsel bir dil kullandığına

4. İzmir’de Nobel ödüllü şair Seferis’in adının verildiği caddeden tabelanın indirildiğini, evine çakılan plaketin de kaldırıldığını gazetelerde, yazılarda okudunuz. Ad ve plaket, orada yaşamış bir şaire gösterilen saygıdır. Küçük ulusçuluk saplantılarını aşan bir bakış açısı gerekirdi bunu anlayabilmek için. Yüzeysel bir fanatizmin ya da bilgisizliğin sonucu yapılan bu davranış gerçekten üzdü hepimizi.
Bu parçaya göre yazarı üzen durum aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sanatçıların yerli, yabancı gibi sınıflandırmalara tabi tutulması
B) Ünlü bir şairi hatırlatan izlerin ortadan kaldırılması
C) Aşırı ulusçu görüşlerin gittikçe yaygınlaşması
D) Toplumun kendini fanatizme kaptırması
E) Sokak ve caddelere ünlü sanatçıların adının verilmemesi

5.
I. Seni seven oğlan neylesin malı
Yumdukça gözünden döker mercanı (İSTİARE)
II. Güç bela bir bilet aldım gişeden
Yolculuk başladı Haydarpaşa’dan (MECAZ I MÜRSEL)
III. -Ne alırsınız efendim?
– İzin verirseniz biraz nefes alacağım. (KİNAYE)
IV. Dedim dilber niçin sararıp soldun
Dedi, çektiğim dil yarasıdır (TEVRİYE)
V. Gök masmavi bu sabah
Güzel şeyler düşünelim diye (TENASÜP)
Yukarıda verilen dizelerden hangisi karşısında bulunan sanatla eşleşmemektedir?
A. I B. II C. III D. IV E. V

6.Numaralanmış açıklamalardan hangisi aşağıdakilerden biriyle örtüşmez?
I Şiirdeki her bir dize, mısra
II Anlam yönünden birbirine bağlı iki dizede oluşmuş şiir birimi
III Her on dizelik bent
IV 3-10 dizeden oluşan şiir birimi
V Şiir biçiminde yazılmış ölçülü ve uyaklı eser

A. Manzum
B. Bent
C. Beyit
D. Dörtlük
E. Hane

7.
Yavuz Sultan Selim Hânın önünde
Ok atan ihtiyar Bektaş subaşı,
Bu yüksek tepeye dikti bu taşı
O Gazi Hünkârın mutlu gününde.

Bu parçayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A. Yahya Kemal’e ait bir şiirden alınmıştır.
B. Nazım birimi dörtlüktür.
C. 6+5=11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
D. Sarmal uyak kullanılmıştır.
E. Redif ve tam kafiye kullanılmıştır.

8. 11. yy. da Yusuf Has Hacip tarafından yazılan Kutadgu Bilig isimli eser ‘Mutluluk Veren Bilgi’ anlamına gelir ve bu eser İslamiyet Dönemi Türk edebiyatının ilk yapıtıdır.(I) Kaşgarlı Mahmut’un yazdığı Türkçenin ilk sözlüğü olması açısından önemli olan diğer eserimiz Divan-ı Lugat’it Türk ise içerisinde sav, sagu, koşuk örnekleri ve destan parçaları bulundurması açısından önemlidir.(II) Bir diğer eserimiz Atabetü’l Hakayık yani’ Hakikatlerin Eşiği’ ise Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır.(III) İlahi aşkın konu edildiği bu yapıt tasavvuf edebiyatının ilk örneği kabul edilir. (IV)Son olarak Ahmet Yesevi’nin kaleme aldığı Divan-ı Hikmet isimli eser dörtlük nazım birimiyle yazılmış ve her dörtlüğe ‘Hikmet’ adı verilmiştir. (V)
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A. I
B. II
C. III
D. IV
E. V

9. I. Akıl, sağduyu ve erdeme önem veren edebi akım(KLASİSİZM)
II. Realizmin şiirdeki yansıması olarak kabul edilen akım (SEMBOLİZM)
III. Ahmet Haşim, Abdülhak Hamit Tarhan ve Cahit Sıtkı Tarancı’nın etkilendiği akım (PARNASİZM)
IV. Araba Sevdası romanının yazıldığı akım (REALİZM)
V. Marinetti’ nin kurucusu olduğu akım (FÜTÜRİZM)
Yukarıda verilen akımlardan hangi ikisi yer değiştirirse açıklamayla uygunluk sağlar?
A. I – II
B. II – III
C. III – IV
D. II – IV
E. IV – V

10. I. 1964 tarihli oyun, Amerikan kapitalizmine bir yergidir. Sokak satıcılığından petrol krallığına yükselmiş Mister Jonathan ve genç karısı Misis Jonathan balayı için çıktıkları dünya turunda Hong Kong’da bir lokantaya gelirler. Bu lokantada milyoner turistlere canlı maymun beyni sunulmaktadır. Bir masanın altına bağlı ve tıraş edilmiş başı masanın ortasındaki delikten yukarı çıkmış, diri bir maymunun kellesi satırla uçurulacak ve beyin Amerikalı zengin çiftin gözü önünde kafatasından sıcak sıcak hemen çıkarılacaktır. Karı koca bu anın heyecanı ile doluyken maymun birden kaçar. Eşsiz bir yemekten olan Amerikalıların çok üzüldükleri gören elli yaşlarında bir Çinli yoksul ve kalabalık ailesine biraz para bırakabilmek için maymunun yerine geçmeyi kabul eder.

II. Oyun birden çok kadınla evliliğin yergisini yapan bir komedidir. Eserde olaylar Cumhuriyet’in ilk yıllarında İstanbul Salacak’ta Cengiz Han isimli bir yalının oturma odasında geçmektedir. Cengiz’in yurt dışındaki karısı İstanbul’a gelmek üzeredir. Cengiz telaşlıdır çünkü, iki karısı daha vardır.
Yukarıda bahsedilen oyunların yazarı hangi şıkta doğru verilmiştir?
A. I. Güngör Dilmen – II. Refik Erduran
B. I. Turan Oflazoğlu – II. Refik Erduran
C. I. Muhsin Ertuğrul – II. Güngör Dilmen
D. I. Orhan Asena – II. Turan Oflazoğlu
E. I. Recep Bilginer – II. Muhsin Ertuğrul

11. ● Üstat
● Ağıtlar şairi
● Her güzel şey şiirin konusu olabilir
● Muallim Naci ile eski-yeni tartışması
● Kulak için kafiye anlayışı
● Servet-i Fünun’un hazırlayıcısı
Aşağıdakilerden hangisi yukarıda anahtar kelimelerle tanıtılan yazara ait bir eser değildir?
A. Muhsin Bey
B. Zemzeme
C. Yadigarlarım
D. Talim-i Edebiyat
E. Afife Anjelik

12.
BİR TEŞHİS
Beş altı seneden beri edebiyatımızın gösterdiği çıplaklık manzarası bütün fikir adamlarını düşündürse yeri var. Okuyup yazmanın halk arasında yayılması ve bundan dolayı okuyucu sayısının çoğalması nispetinde yazı hünerine arız olan bu soysuzlaşmanın anlaşılmaz sebepleri hakkında hayli şeyler söylendi. Felce uğrayan maalesef yalnız edebiyatımız değildir. Bu bitkinlik rengi, gizli bir hastalığın sarılığı gibi, ruh ve hayalin bütün bahçelerinde yayılmakta ve bütün yaprakları, yer yer soldurup kurutmaktadır. Geçen gün Türk Ocağı’nın bayramında bütün iyi niyetlere rağmen, yaşlı ve yorgun iki sanatkârın ney ve sazından daha genç ve daha zinde bir şey dinlenilemediğine bakılırsa, musikide de artık sanatkâr neslinin tükenmiş olduğuna hükmetmek lâzım geliyor.(AHMET HAŞİM – BİZE GÖRE)
Bu parça aşağıdaki metin türlerinin hangisinden alınmış olabilir?
A. Eleştiri
B. Deneme
C. Fıkra
D. Makale
E. Söyleşi

13.
Süslü nesrin ilk örneği
Anadolu sahasında yazılan ilk tezkire
Mektup türünde kaleme alınan hiciv
Farsça ile Türkçeyi kıyaslayan eser
Kerbela olayını anlatan maktel örneği
Yukarıda bilgiler ile aşağıda verilen eserler eşleştirilirse hangisi dışta kalır?
A. Divan-ı Lugat’it Türk
B. Hadikatü’s Süeda
C. Heşt Behişt
D. Şikayetname
E. Tazarruname

14. İslamiyet öncesi Türk destanlarını şöyle sıralarız:Saka Türklerinin……………….ve…………….destanı;Göktürklerin…………….ve destanı;Uygur
Türklerinin…………….. ve……………… destanı;Hun Türklerinin……………. ve………………
Destanı.
Yukarıda boş bırakılan kısımlara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A. Alp Er Tunga – Bozkurt Türeyiş – Oğuz Kağan Şu – Ergenekon-Göç – Attila
B. Attila – Türeyiş Oğuz Kağan – Göç-Ergenekon – Alp Er Tunga Şu – Bozkurt
C. Alp Er Tunga – Attila Şu – Oğuz Kağan Ergenekon – Türeyiş Bozkurt – Göç
D. Alp Er Tunga – Şu Bozkurt – Ergenekon Türeyiş – Göç-Oğuz Kağan – Attila
E. Türeyiş – Göç Bozkurt – Şu-Oğuz Kağan – Attila-Alp Er Tunga – Ergenekon

15. I. Gözi büyügün ıssı kâhil olur
Gözü büyükler olgun olur

Küçük olsa hafif ü muhmîl olur
Küçük olanlar hafif ve ihmalcidir

Göz karası zekâ alametidir
Gözkarası zekaya işrettir

Çeşmi büyüktür zarîf
Büyük gözlü zarif ve narin olur

II. Haber aldun ki şâhenşâh-ı devrân
Gelürmiş Bursa şehrin ide seyran

Salıp zıll-ı sa’âdet-güsterini
Temâşâ itmeg içün her birini

Dilermiş bu diyârı ide teşrif
Ki olmuş bâg u ragı cümle ta’rif
Bu parçalar aşağıdaki türlerin hangisinden alınmış olabilir?
A. Seyahatname – Surname
B. Sefaretname – Şehrengiz
C. Şehrengiz – Fütüvvetname
D. Pendname – Kıyafetname
E. Kıyafetname – Şehrengiz

16. Aşağıdakilerden hangisinde İslamiyet öncesi Türk edebiyatıyla ilgili verilen bilgi yanlıştır?
A. Şiir söyleyen kişilere “ozan, kam, baksı, şaman” denilir.
B. Şiirde yarım uyak, hece ölçüsü, dörtlükler kullanılmıştır.
C. Kutsal sayılan “YAK”adlı öküzün senede bir kere sürek avı ile avlanması törenine SIĞIR ŞÖLENİ denir.
D. Ölen bir kahramanın ardından düzenlenen yas törenlerine SAGU denir.
E. Yalın bir dil kullanılmıştır, dil yabancı etkilerden uzaktır.

17. ● Kimi şiirlerinde Sarayi mahlasını kullanmıştır.
● Alevi-Bektaşi halk tasavvuf şiirinin kuruluşunun önünü açmıştır.
● Şiirlerinde Bektaşilik ilkelerini ve tasavvufi düşünceyi işlemiştir.
● Kaba Sofuluğu üstü kapalı söyleşiler ile alaya almış ve ŞATHİYE türünün gelişmesinde etkili olmuştur.
● En önemli eserleri :Dolapname, Gevhername, Budalaname, Kitab-ı Mığlate ve Kıtab-ı Dilgüşa’dır.
Hakkında bilgi verilen halk şairi aşağıdakilerden hangisidir?
A. Pir Sultan Abdal
B. Kaygusuz Abdal
C. Aşık Ömer
D. Seyrani
E. Hacı Bektaş Veli

18. Aşağıdakilerin hangisinde yazar- eser eşleştirmesi yanlış olmuştur?
A. Sultan Veled – İntihaname
B. Şeyyat Hamza – Enisü’l Kalb
C. Aşık Paşa – Garipname
D. Ali Şir Nevai – Muhakemetü’l Lügateyn
E. Nefi – Siham-ı Kaza

19. Sanat, sanat için olmalıdır. Edebiyatta taklitten kaçınılmalı, daima yenilik, içtenlik, canlılık aranmalıdır. Batılı ilkeler ile sanat yapılmalı, geleneksel temalar yerine yeni temalar bulunmalıdır. Çarpıcı imge ve benzetmeler ile zenginleştirdikleri şiirleri, ustalık ile yapılmış birer tablo değeri taşır. Fransız sembolistlerinden etkilenmişlerdir. Edebiyatımızda kısa süreli bir yankı uyandırıp hedeflerini gerçekleştiremeden dağılmışlardır.
Aşağıdaki sanatçıların hangisi yukarıda bahsedilen edebi topluluğa dahil edilemez?
A. Kenan Hulusi Koray
B. Yaşar Nabi Nayır
C. Yusuf Ziya Ortaç
D. Ziya Osman Saba
E. Cevdet Kudret Solok

20. Abdülhak Hamit Tarhan’ı tanıtan bir yazıda,
I. Tezatlar şairi olarak bilinir.
II. Ölüm ve metafizik üzerine sevinç, ümit ve tezatlardan; isyan ve feryatlardan güç alan,epik- lirik ve felsefi şiirler yazmıştır.
III. Realizmin etkisindedir.
IV. Tiyatrolarını okunmak için yazmıştır.
V. Divan edebiyatı nazım biçimlerinin kalıplarını kırmış, yeni nazım biçimleri, içerik ve hayallerle şiirler yazmıştır.
cümlelerinden hangisi yer almaz?
A. I
B. II
C. III
D. IV
E. V

21. Ayyy! Dizlerim! Dizim ayyy! Battı dizime battı, sinsi sen sen yaptın gene, ne koydun yerlere, gülüyor bir de gülüyor! Tanrı şu ölmüş de örtülmemiş memur parçasını ne vakit alacaksın başımdan! Ayy dizim, kangren olur muyum? Otuz yılımı kokmuş yatağında nasıl da geçirdim, niye gitmedim Tanrım, niye gitmedim, çok pişmanım, çok çok çok pişmanım, şu elin adamını sonuna kadar niye bekledim, boğuluyorum boğuluyorum pişmanlıktan… Aşağıdakilerden hangisi bu parçada kullanılan anlatım tekniğinin özelliklerinden değildir?

A. Olay çevresinde gelişen edebi metinlerde kullanılan bir anlatım tekniğidir.
B. Karakterin kendi içinde yaptığı sessiz konuşmadır.
C. Kahramanın iç dünyası aracısız bir şekilde verilir.
D. Bu teknik, “iç konuşma” olarak da bilinir.
E. Jestler, mimikler ve bedensel davranışlar anlatımı destekler.

22. Eserlerinde Servet-i Fünun anlayışına uygun romantik aşkları, duyguları, hayalleri, kişilerin iç dünyasını, hüzün ve karamsarlık konularını işlemiştir. Toplumsal konulara yer vermemiştir. Romanlarında, psikolojik tahlillere önem vermiş ve bunda başarılı olmuştur. Realizm ve naturalizmden etkilense de aşk, sevgi konularını işlediği için eserlerinde romantizmin de etkisi vardır. Türk edebiyatının ilk psikolojik romanını yazmıştır.
Yukarıda tanıtılan yazarın eserleri tür olarak eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi tek kalır?
A. Siyah İnciler
B. Pençe
C. Ferday-ı Garam
D. Genç Kız Kalbi
E. Cidal

23. O sahibinin sesi gramofonlarda çalınan şey incecik
melankolisiymiş yalnızlığının
intihar karası bir faytona binmiş geçerken ablam
caddelerinden ölümler aşkı pera’nın

Esrikmiş herhal bahçe bahçe çiçekleri olan ablam
çiçeksiz bir çiçekçi dükkanının önünde durmuş tüllere
sarılmış mor bir karadağ tabancasıyla
zakkum fotoğrafları varmış cezayir menekşeleri camekânda
Bu dizeler şekil, dil ve içerik açısından aşağıdaki şairlerin hangisi tarafından yazılmış olabilir?

A. Cahit Sıtkı Tarancı
B. Faruk Nafiz Çamlıbel
C. Orhan Veli Kanık
D. Ece Ayhan
E. Attila İlhan

Kalbim bir çiçektir, gündüzler ölgün
Gelin, gelin, onu açın geceler
Beni yâd edermiş gibi bütün gün
Ötün kulağımda çın çın geceler

24. Bu dizelerle
I. bütün gün
II. çın çın geceler
III. beni yad edermiş
IV. Ötün kulağımda
sözlerinin tümü kullanılarak çapraz uyak düzeninde anlamlı bir dörtlük kurulmak istenirse aşağıdaki kullanımlardan hangisi son iki dizeyi oluşturur?
A. III-I
IV – II
B. II – III
IV – I
C. I – II
IV – III
D. III – II
IV – I
E. IV – I
III – II