İKİLEMELERLE İLGİLİ ETKİNLİKLER 1 (8.SINIF TÜRKÇE)
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde bulunan ikilemelerin altını çiziniz.
Yaşlılar sessiz sedasız bu dünyaya veda etti.
Uçaktan kâğıtlar atılmıştı, birileri çekine çekine kâğıtları topladı.
İnsanlar konuşa konuşa, hayvanlar koklaşa koklaşa, denilmiş.
Artık onunla olan ilgimi alakamı kesiyorum.
Bütün meseleleri enine boyuna tartışmadan bırakmazdı beni.
Uzun uzun çam ağaçlarının arasından geçerek vadiye vardık.
2.ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde bulunan ikilemelerin altını çizerek yapılış yollarını yandaki boşluğa yazınız.
Köy yollarında yürüye yürüye ayaklarımıza kara sular inmişti. (………………………………….……………)
Yarışmaya katılan futbolcuların sağlıklı sıhhatli oldukları gözlendi. (………………………………….……………)
Onunla acı tatlı günlerimiz geçti, onun için arkadaşlığımız sağlamdır. (………………………………….……………)
Karşılaştığı tek tük probleme aldırış etmez, yoluna azimle devam ederdi. (……………………….……………)
Yarım saat boyunca deste deste para saydı. (………………………………….……………)
Ağlaya ağlaya göz pınarları kurumuştu zavallı kadıncağızın. (………………………………….……………)
Etrafına zarar ziyan vermeden buraya kadar gelebildin mi? (………………………………….……………)
Köyümüzün ağası Murat, kural kaide tanımayan zalimin önde gideni bir adamdı. (…………….……………)
Bu kıraç araziden sağ salim geçebilirsek gerisi kolay iş. (………………………………….……………)
Yağmurdan sonra ormanda bata çıka ilerliyorduk. (………………………………….……………)
Ufak tefek göründüğüne bakma sen onun. (………………………………….……………)
Akşam yemeğini yemek için cümbür cemaat dayımlara gittik. (………………………………….……………)
Eciş bücüş yazısı vardı kardeşimin. (………………………………….……………)
Çatıdan gelen tıkır tıkır sesler hepimizi ürkütmüştü. (………………………………….……………)
Bizi boşu boşuna yorduğunun farkında mısın Zeliha? (………………………………….……………)
Çıtır çıtır simitleri kahvaltıda peynirle yemek ne güzel! (………………………………….……………)
Bir litre limonatayı bir dikişte lıkır lıkır içti. (………………………………….……………)
3.ETKİNLİK
Aşağıdaki ikilemeleri birer cümlede kullanınız.
sorgu sual:
akıl fikir:
sıkı sıkı:
yarım yamalak:
mutlu mesut:
otura otura:
köşe bucak:
yalan yanlış:
er geç:
abuk sabuk:
fokur fokur:
vızır vızır:
şaka maka:
4.ETKİNLİK
Aşağıdaki cümlelerde verilen ikilemelerle ilgili açıklama doğru ise cümlenin başında D, yanlış ise Y yazınız.
( ) “Yeni aldığımız haberle apar topar Mersin’e doğru yola çıktık.” cümlesindeki ikilemeyi oluşturan sözcüklerden her ikisi de anlamsızdır.
( ) “ Sen de er geç bazı gerçekleri anlayacaksın; ama zamana ihtiyacın var. Çünkü zaman en iyi ilaçtır, anlayana.” cümlelerinde ikilemeyi oluşturan sözcükler zıt anlamlı sözcüklerden oluşmamıştır.
( ) “Yağmur yağıyor ve biz savaş meydanında bata çıka ilerliyorduk.” cümlesinde ikileme aynı sözcüklerin tekrarıyla oluşmuştur.
( ) “O da sivri dişlerini göstere göstere homurdandı, astımlılar gibi hırıltılı hırıltılı güldü.” cümlesinde bulunan ikilemelerden biri yansıma sözcüklerle biri aynı sözcüklerin tekrarıyla oluşmamıştır.
( ) “Bu gece yıldızlar geçen geceki gibi pırıl pırıldı.” cümlesindeki ikileme yansıma sözcüklerden oluşmuştur.
( ) “Zincire havada ıslıklar çaldıra çaldıra yaklaştı.” cümlesinde geçen ikilemeler aynı sözcüğün tekrarıyla yapılmıştır.
( ) “İçimizde üstü başı kan içinde, yırtık pırtık tek kişi gene Aptalof’tu.” cümlesindeki ikilemeler biri anlamlı biri anlamsız sözcükten oluşmuştur.
( ) “Apartmanın çatısından şıpır şıpır damlayan sular damlıyordu saksıdaki çiçeğin üstüne.” cümlesinde ikileme, yansıma sözcükten oluşmamıştır.
( ) “Yerde bir tek o kalmıştı kıvır kıvır kıvranan” cümlesinde ikileme kullanılmamıştır.
( ) “ Çocuklar bu sözlerindeki espriyi anlayarak tatlı tatlı sırıttılar.” cümlesindeki ikileme cümleye güzel güzel anlamı katmıştır.
( ) “Anahtarı çevirdim, araba titremeye, kedi gibi mırıl mırıl etmeye başladı ki ta yüreğimin derinlikleri ısındı.” cümlesindeki ikileme yansıma sözcüklerden oluşmuştur.
( ) “Bu tepeden köydeki evleri açık saçık görüyorduk.” cümlesindeki ikilemeler cümleye çok açık, belirgin bir şekilde anlamı katmıştır.
( ) “Oğlanlar bana bakıp kıkır kıkır gülüyorlardı.” cümlesinde ikileme yansıma sözcüklerden oluşmamıştır.
( ) “Ben gülüyordum bu arada, yırtıyordum saçma sapan kitabın daktilo edilmiş sayfalarını.” cümlesindeki ikilemeler yakın anlamlı sözcüklerden oluşmuştur.
( )“Ellerindeki ıvır zıvırı kâğıtların arasına, masaya bırakıp yazarın yanına gittiler.” cümlesindeki ikileme her ikisi de anlamsız sözcüklerden oluşmuştur.
( ) “Her zıplayışında şöminenin üstündeki mermerde duran irili ufaklı biblolar titriyordu”. cümlesindeki ikileme zıt anlamlı sözcüklerden oluşmamıştır.
( ) “Çene kemiklerini çıtırdata çıtırdata esniyordu masada oturan ihtiyar.” cümlesindeki ikileme yansıma sözcüklerden oluşmuştur.
( ) “Gerçi çok fazla üzmezler onu, kolunu kanadını kırmazlar onun.” cümlesinde ikileme yakın anlamlı sözcüklerden oluşmamıştır.
( ) “Bu hikâyeyi okurken ensemdeki tüyler diken diken oldu.” cümlesindeki dikleşmiş, dik duruma gelmiş anlamına gelen aynı sözcüklerin tekrarından oluşan ikileme vardır.
( ) “Yüreğimde küt küt atıyor, soluğumsa iyiden iyiye daralıyordu” cümlesinde hâl ekleriyle yapılan ikileme ve yansıma sözcüklerden yapılan ikileme vardır.
( ) “Gözlerim kapalı, ağzım sessiz mutluluk çığlıkları atıyor, başım kollarımın üstünde, nefis müziğin kucağında tıngır mıngır sallanıyorum.” cümlesindeki ikileme yansıma sözcüklerden türememiştir.
( ) “Adamın elbiseleri lime lime olmuştu.” cümlesinde her ikisi de anlamsız sözcükten oluşmuş ikileme parça parça anlamına gelmektedir.
5.ETKİNLİK
Aşağıdaki metinde yer alan ikilemelerin altını çiziniz.
Büyük ağaçların, yemyeşil çayırların, çeşit çeşit hayvan ve bitkinin olduğu bir ormanda herkes mutluymuş. Tavşanlar hoplayıp zıplar oyun oynar, kelebekler uçuşur, arılar çiçekten çiçeğe konar bal toplarmış. Herkes mutluymuş ama çam ailesi o gün daha bir mutluymuş çünkü aralarına küçük bir çam daha katılmış. Anne çam, baba çam ve diğer çamlar neşe içindelermiş. Küçük çam da öyle… Herkesle tanışmış tek tek. Ama bir sorun varmış küçük çama göre.
“Anne ben sizden biraz uzağım. Bu korkutucu.“ demiş küçük çam.
“Neden korkutucu olsun ki küçüğüm? Hepimiz yanındayız.“ demiş anne çam.
“Ama anne rüzgar çıktığı zaman ya da yağmur yağdığı zaman kim koruyacak beni? Ben daha çok küçüğüm. “ diye sormuş küçük çam.
Anne çam “Sana bir şey olmasına izin vermem küçüğüm, merak etme sen.“ diye avutmaya çalışmış ama küçüğün dediği doğruymuş aslında. Küçük çam diğer çamlardan biraz uzaktaymış. Ağlamaya başlamış küçük çam: “Ama ben sizden uzaktayım, ben uzaktayım, ben yalnızım.“
Anne çam “Ne yapsam? Nasıl ikna etsem de korkmasına engel olsam?” diye düşünürken bir de ne görsün? Küçük çamın hemen yanında minik bir papatya var. Minicik beyaz yaprakları olan, minicik bir papatya. Hem de tek başına, bir başına. Şaşkın şaşkın küçük çam ve ailesinin konuşmalarını dinliyormuş.
“Bak miniğim, etrafına iyi bak. Sen bizden biraz uzakta olabilirsin ama senin yanında senden daha küçük bir papatya var. Hem de bir başına. Asıl yalnız olan o. Etrafına iyi bak, ondan başka papatya var mı? Rüzgar onun tohumunu ailesinden çok uzak bir yere savurmuş. Sen ondan çok büyüksün, asıl senin koruyacağın biri var.“ demiş anne çam.
“Ama ben çok küçüğüm anne, daha kendimi nasıl koruyacağımı bilmiyorum. Onu nasıl koruyabilirim ki?“ demiş küçük çam.
“Zamanı gelince ne yapacağını bulacaksın.“ diye cevap vermiş anne çam.
Günler geçmiş, havalar soğumuş ve kuvvetli bir rüzgar çıkmış. Ağaçların dalları sallanmaya, yaprakları hışırdamaya başlamış. Minik papatya korkudan titremiş, ağlamaya koyulmuş.
“Korkma minik papatya, korkma ben yanındayım“ diyerek iki dalıyla sarıvermiş papatyayı küçük çam. Onun minik beyaz yapraklarının kopup uçmasına, kökünün zorlanıp sökülmesine engel olmuş. Fırtınanın hemen peşinden şakır şakır yağmur yağmaya başlamış. Hemen minik papatyaya doğru eğilivermiş küçük çam. Ona çatı görevi yapmış, korumuş yağmurdan da.
Tüm gece anne ve diğerleri izlemiş küçük çamın yaptıklarını. Sabah olunca hava açmış, güneş çıkmış ve yerler kurumuş.
Minik papatya, “Çok teşekkür ederim. Hayatımı kurtardın. Sen olmasaydın ben ne yapardım?“ demiş küçük çama.
Gururla duran küçük çamı diğer çamlar da tebrik etmişler. Anne çam da onunla gurur duyduğunu söylemiş ve eklemiş:
“Bedeninin ne kadar küçük olduğuna bakma. Her zaman zor durumda olan birilerine senin de yapacağın bir şeyler var. Bunu sakın unutma.”
ikilemelerle-ilgili-etkinlikler-1-8.sinif-turkce- indir.
