1.Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde hangi söz sanatları vardır? Karşısına yazınız.
| 1 | Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi | |
| 2 | Her gölge bir insan kadar inceydi, derindi. | |
| 3 | Bahar gelince bir ağızdan şarkılar söyler kuşlar | |
| 4 | Mevsimler yas tutup çöller ağlasın. | |
| 5 | Varsın rüzgar serseri kaldırımlarda gezinsin. | |
| 6 | İzmir, dün geceyi de dışarıda geçirdi. | |
| 7 | Ayaklarını çıkarmadan içeri girme. | |
| 8 | Zeytin gözlüm sana meylim nedendir | |
| 9 | Helal olsun onlara, iki işçi kamyonu bir saatte indirdi. | |
| 10 | Hırçın rüzgâr sarhoş martıları kovalıyordu. | |
| 11 | Sana çirkin dediler, güzeli oldum güzelin | |
| 12 | Aramazdık gece mehtabı yüzün parlarken Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken | |
| 13 | Gülmek ol goncaya münasiptir Ağlamak bu dil-i hazine gerek | |
| 14 | Ben sana bülbül, sen bana gülşen ol Ko ben ağlayayım, sen gül şen ol | |
| 15 | Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir İspanya neşesiyle bu akşam bu zildedir | |
| 16 | Geç fark ettim taşın sert olduğunu Su insanı boğar, ateş yakarmış | |
| 17 | Kötü günümde elinden tuttu. | |
| 18 | Düşük not alan bir öğrenciye: “Allah nazardan korusun, bu ne büyük bir başarı”. dedi. | |
| 19 | Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib Kılma dermân kim helâkim zehri dermânımdadır | |
| 20 | Beni bende demen bende değilem Bir ben vardır bende benden içeri |
2.Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde hangi söz sanatları vardır? Karşısına yazınız.
| 1 | Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker Gökten ecdat inerek öpse o pak alnı değer | |
| 2 | Beni candan usandırdı cefadan yâr usanmaz mı Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı | |
| 3 | A kara kız kara kız Saçlarını tara kız Gönlüm uçtu yuvadan Perçeminde ara kız | |
| 4 | Olmaz meleğim böyle bir aşk Bende vakit geç Sen kendine kendin gibi bir Taze bahar seç | |
| 5 | Artık ömür binasından bir tuğla daha Artık yaklaştım dostlardan ayrılmaya | |
| 6 | Bu gece yıldızlar bir tuhaf konuştu gökyüzünde Bu gece kahrından akmadı çeşmelerin suyu | |
| 7 | Koyun verdi, kuzu verdi, süt verdi Yemek verdi, ekmek verdi, et verdi | |
| 8 | Haliç’te bir vapuru vurdular dört kişi Demirlenmişti, eli kolu bağlıydı, ağlıyordu | |
| 9 | Gölde raks ediyor bak rüzgar, kuşlar ve sazlar Bahar gelmiş cihana durmasın çalsın sazlar | |
| 10 | Senin için açar goncalarını güller | |
| 11 | Nemrut İbrahim’le cenk eyledi Semaya çıkmaya hem kasteyledi | |
| 12 | Biraz fazla esse rüzgâr Ocaktaki korlar donar | |
| 13 | Ben toprak oldum yoluna Sen aşırı gözetirsin Şu karşıma göğüs geren Taş bağırlı dağlar mısın | |
| 14 | Aydınlık ararsın her gün her yerde Çekerler önüne yedi kat siyah perde | |
| 15 | İlk sevgiliye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık |
CEVAPLAR:
1.Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde hangi söz sanatları vardır? Karşısına yazınız.
| 1 | Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi | Deniz ejdere benzetilmiştir | Teşbih |
| 2 | Her gölge bir insan kadar inceydi, derindi. | Gölge insana benzetilmiştir. | Teşbih |
| 3 | Bahar gelince bir ağızdan şarkılar söyler kuşlar | Şarkı söylemek insana ait bir özelliktir. Bu nitelik kuşlara yüklenmiştir. | Kişileştirme |
| 4 | Mevsimler yas tutup çöller ağlasın. | Yas tutmak | Kişileştirme |
| 5 | Varsın rüzgar serseri kaldırımlarda gezinsin. | Serseri olmak, kaldırımlara özgüdür. | Kişileştirme |
| 6 | İzmir, dün geceyi de dışarıda geçirdi. | İzmir ile kastedilen halktır. | Mecazımürsel (Ad aktarması) |
| 7 | Ayaklarını çıkarmadan içeri girme. | Ayaklardan kastedilen ayakkabıdır. | Mecazımürsel (Ad aktarması) |
| 8 | Zeytin gözlüm sana meylim nedendir | Şair sevdiğinin gözlerini zeytine benzetmiş. | Teşbih |
| 9 | Helal olsun onlara, iki işçi kamyonu bir saatte indirdi. | Kamyon ile kastedilen kamyondaki eşyalardır. | Mecazımürsel (Ad aktarması) |
| 10 | Hırçın rüzgâr sarhoş martıları kovalıyordu. | Hırçınlık ve sarhoş olma insana ait özelliklerdir. Bu özellikler rüzgar ve martıya yüklenmiştir. | Teşhis (Kişileştirme) |
| 11 | Sana çirkin dediler, güzeli oldum güzelin | Çirkin ve güzel kelimeleriyle zıtlık yapılmıştır | Tezat |
| 12 | Aramazdık gece mehtabı yüzün parlarken Bir uzak yıldıza benzerdi güneş sen varken | İnsanın yüzü ay kadar parlamaz ve güneş kadar ışık saçmaz | Mübalağa |
| 13 | Gülmek ol goncaya münasiptir Ağlamak bu dil-i hazine gerek | Gülmek ve ağlamak sözcükleriyle zıtlık oluşturulmuştur. | Tezat |
| 14 | Ben sana bülbül, sen bana gülşen ol Ko ben ağlayayım, sen gül şen ol | Gül şen ol ve gülşen ol sözcükleri yazılışı aynı anlamı farklıdır. | Cinas |
|
15 |
Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir |
“Dildedir” sözcüğü iki farklı anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. Birincisi lisan, ikincisi gönül. |
Tevriye |
| 16 | Geç fark ettim taşın sert olduğunu Su insanı boğar, ateş yakarmış | Taşın sert olduğunu, ateşin yaktığını, suyun boğduğunu herkes bilir ama şair bunu bilmiyormuş gibi davranmaktadır. | Tecahüliarif |
| 17 | Kötü günümde elinden tuttu. | “Elinden tutmak” deyim olarak mecaz anlamlıdır, ancak elinden tutmak gerçek anlamda da kullanılır. Burada kastedilen mecaz anlamdır. | Kinaye |
| 18 | Düşük not alan bir öğrenciye: “Allah nazardan korusun, bu ne büyük bir başarı”. dedi. | Burada tam tersi bir anlam kastedilir. | Tariz |
| 19 | Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib Kılma dermân kim helâkim zehri dermânımdadır | İlaç, dert, tabip, helak, zehir, derman birbiriyle ilgili sözcüklerdir. | Tenasüp |
| 20 | Beni bende demen bende değilem Bir ben vardır bende benden içeri | “Ben” sözcüğü tekrar edilmiştir. | Tekrir |
2.Aşağıdaki dize, beyit ve dörtlüklerde hangi söz sanatları vardır? Karşısına yazınız.
| 1 | Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker Gökten ecdat inerek öpse o pak alnı değer | “Ey” sözcüğü ünlemdir ve seslenme ifadeleri için kullanılır.” | Nida |
| 2 | Beni candan usandırdı cefadan yâr usanmaz mı Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı | “Usanmaz mı, yanmaz mı” sözcükleriyle soru soruyormuş gibi yapılmıştır. | İstifham |
| 3 | A kara kız kara kız Saçlarını tara kız Gönlüm uçtu yuvadan Perçeminde ara kız | Gönül kuşa benzetilmiş, ancak kuş söylenmemiştir. | İstiare (kapalı) |
| 4 | Olmaz meleğim böyle bir aşk Bende vakit geç Sen kendine kendin gibi bir Taze bahar seç | Şair sevdiğini meleğe benzetmiştir. | İstiare |
| 5 | Artık ömür binasından bir tuğla daha Artık yaklaştım dostlardan ayrılmaya | Ömür binaya benzetilerek teşbihibeliğ, tuğla sözcüğü yaşanan yıllara benzetilerek istiare yapılmıştır. | Teşbihibeliğ, istiare |
| 6 | Bu gece yıldızlar bir tuhaf konuştu gökyüzünde Bu gece kahrından akmadı çeşmelerin suyu | Yıldızlara insana ait özellikler yüklenmiştir. | Kişileştirme |
| 7 | Koyun verdi, kuzu verdi, süt verdi Yemek verdi, ekmek verdi, et verdi | Koyun, kuzu, süt; yemek, ekmek, et gibi aralarında anlamca ilgi bulunan sözcüklerin bir arada kullanılmasına tenasüp denir | Tenasüp |
| 8 | Haliç’te bir vapuru vurdular dört kişi Demirlenmişti, eli kolu bağlıydı, ağlıyordu | Vapura insana ait özellikler kazandırılarak kişileştirme yapılmıştır | Teşhis |
| 9 | Gölde raks ediyor bak rüzgar, kuşlar ve sazlar Bahar gelmiş cihana durmasın çalsın sazlar | Raks etmek, insana ait bir özellik vardır. Rüzgara insana benzetilmiş, ancak söylenmemiştir. | Teşhis-İstiare |
| 10 | Senin için açar goncalarını güller | Güllerin açılması bir tabiat olayına bağlıdır. Ancak burada başka bir sebebe bağlanmıştır. | Hüsnitalil |
|
11 |
Nemrut İbrahim’le cenk eyledi |
Nemrut, ve Hz. İbrahim aynı devirde yaşamış kişilerdir ve Nemrut, Hz. İbrahim’i mancınık yaptırarak ateş fırlatmıştır. |
Telmih |
| 12 | Biraz fazla esse rüzgâr Ocaktaki korlar donar | Kor ve donar sözcükleri arasında zıtlık oluşturulmuştur. | Tezat |
| 13 | Ben toprak oldum yoluna Sen aşırı gözetirsin Şu karşıma göğüs geren Taş bağırlı dağlar mısın | Bu dizelerde taş bağırlı dağlar ifade hem gerçek, hem mecaz anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. | Kinaye |
| 14 | Aydınlık ararsın her gün her yerde Çekerler önüne yedi kat siyah perde | Aydınlık ve siyah sözcükleriyle zıtlık oluşturulmuştur. | Tezat |
| 15 | İlk sevgiliye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık | Acı ve ayrılık sevgiliye benzetilmiş. Havanın ılık olması iklim olayı iken burada sevgiliye duyulan aşktan dolayı havanın ılık olması dile getirilmiş. | Teşbih, hüsnitalil |
soz-sanatlari-etkinligi 1 indir.
